Geschreven door Noortje de Kok

Spreekwoorden en paarden - het is een prima combinatie. Het Nederlands kent heel wat uitdrukkingen en gezegden waarin paarden een hoofdrol spelen. De bekendste zijn misschien wel dat je een gegeven paard nooit in de bek moet kijken en dat zelfs het beste paard van stal weleens struikelt.

Tik je de woorden ‘paard’ en ‘spreekwoord’ in op internet, dan krijg je al snel een overzicht van alle uitdrukkingen die gaan over paarden. Daar zitten ook uitdrukkingen bij die veel minder bekend zijn of waarvan je misschien nog nooit gehoord had.

Paradepaarden en showpaarden
Paarden komen in alle soorten en maten. Ook waar het gaat om uitdrukkingen en gezegden. Zo heb je werkpaarden, maar ook luxepaarden. Die laatsten hoeven niet te werken, maar zijn er vooral om mooie sier mee te maken tijdens een show of een parade. Helaas komen ook deze paarden met hun eigen prijskaartje, want witte paarden eisen veel stro. Dat betekent: mooie vrouwen zijn veeleisend. Kortom, je moet er wel wat voor over hebben om je paradepaardje mooi voor het voetlicht te brengen. Pas daarbij natuurlijk wel goed op dat je je niet teveel laat meeslepen door alle pracht en praal, want voor je het weet vinden ze dat je over het paard getild bent. Om dat te voorkomen is er natuurlijk ook weer een bijpassend spreekwoord in omloop. Het besef dat ook een raspaard schijt als een karhengst (rangen en standen maken een mens niet meer waard) houdt je weer met beide benen op de grond.

Paarden en ziektes
Een combinatie die je in spreekwoorden vaak tegenkomt is ‘paard’ en ‘ziektes’. Zoals bijvoorbeeld: een schurftig paard vreest de roskam (wie iets op zijn geweten heeft is bang voor een onderzoek), of: op de magerste paarden bijten de dazen (arme mensen hebben vaak pech). De meeste ziektes komen snel op, maar het genezingsproces en het herstel duurt vaak langer. Vandaar de uitdrukking ziektes komen te paard, maar gaan te voet. Maar met de juiste behandeling of met de inzet van een krachtig paardenmiddel is er altijd hoop op een goede afloop, want ook snotterende veulens worden de gladste paarden (vervelende kinderen veranderen als ze ouder worden).

Paarden en ezels
Vroeger werden paarden en ezels voornamelijk gebruikt als last- en trekdier. Daarbij had de ezel een paar voordelen ten opzichte van het paard. Een ezel was kleiner, kon beter tegen extreme weersomstandigheden, was makkelijker te hanteren en vooral makkelijker te voeden. In veel gevallen was de keuze tussen een paard of een ezel dus een kwestie van geld. Maar heb je geen paard, gebruik dan een ezel (gebruik de middelen die jou ter beschikking staan) en besef altijd:
een gouden zadel maakt van een ezel nog geen paard (een mens wordt niet beter als hij rijk is).

Paarden die geen paarden zijn
Tot slot nog enkele spreekwoorden en uitdrukkingen waarin het paard de hoofdrol speelt, maar waar het niet om echte paarden gaat. Het paard van Troje binnenhalen (zonder dat je het weet de vijand binnenlaten) gaat terug op de Griekse mythologie. De Grieken konden Troje innemen omdat ze zich verstopt hadden in een groot houten paard dat door de nietsvermoedende Trojanen binnen de stadsmuren werd gehaald.

Wanneer iemand op het Apostelpaard rijdt is dat een andere manier om te zeggen dat hij of zij te voet komt, net zoals de apostelen. Er komt dus geen paard aan te pas.

En tot slot, een nachtmerrie is geen nare droom over paarden. Het woord luidde van oorsprong ‘nachtmare’. Waarbij ‘mare’ stond voor een slechte boze geest die je ’s nachts kwam kwellen. Maar de betekenis van dat woord ging verloren en mensen vervingen het door het woord ‘merrie’ dat men wél vaak gebruikte. Met paarden heeft een nachtmerrie dus eigenlijk niks te maken.


Man en paard noemen
Dus, zit jij graag op je stokpaardje als het gaat om het vertellen van leuke feiten en weetjes omtrent paarden? Of wil je de spreekwoordenkennis van je gesprekspartner tijdens de borrel even testen? Houd je hierboven opgedane kennis dan niet langer voor jezelf, maar noem man en paard want vanaf nu kom je dus altijd goed beslagen ten ijs!

Je leest deze blog, dus ik neem aan dat je een paardenmens bent. Wij zijn een ander ‘soort’, toch? Want er zijn veel misverstanden en vooroordelen richting de paardenwereld.  Over geld bijvoorbeeld.

Deze column is voor al jouw buren, kennissen en vrienden die soms  écht erg domme vragen stellen…

“Hoeveel betaal je daar nu voor?”
Je staat aan de rand van een manege-bak of het weiland en hangt over het hek. Duizend hartjes in je ogen want jouw mooie, lieve paard of pony is lekker aan het galopperen door de bak en loopt zó mooi dat je er eigenlijk van baalt dat je nu geen foto’s kunt nemen. Je toont namelijk je paard aan een vriend of kennis die ineens vraagt:
“Wat kost dat nou, zo’n beestje?”
Ahhhhhhhhh, duizend bommen en granaten! Dát is dus de vraag die wij paardenmensen háten.

Dommer, dom, domst
Dat soort vragen zijn zo….. onkundig? Onbeleefd? Of gewoon DOM! Het kan trouwens nog dommer: Soms vragen mensen zelfs of een paard vlees eet en zo. Zucht, daar zakt je paardrijbroek écht van af.
Maar nu dus weer DE vraag over geld.
Wat kost een paard? Wat is een paard waard?
Is daar een antwoord op te geven?
We gaan het proberen.

Intrinsieke waarde
De intrinsieke waarde van geld is de waarde van het materiaal waarvan de munt of het bankbiljet gemaakt is. In vroegere eeuwen was de waarde van het metaal in theorie gelijk aan het bedrag dat op het geld stond.  Nu is geld is maar een flapje papier, of een digitaal cijfertje. Geld is geen zwaar goudstuk meer.

De intrinsieke waarde van een paard is dus het paard als het ware per gewicht, de slachtwaarde dus. Wat biedt de slager er voor? Hoeveel gehakt kan hij er nog van draaien? Zitten er nog een mals biefstukje in? Of is je paard een zak met botten? Jouw paard is dus misschien 500 tot 800 kilo maal de vleesprijs op dit moment.
Brrr…. Niet aan denken maar…..

Marktwaarde
Wat is dan de marktwaarde van uw paard? Het paard als product. De marktwaarde van een product is de prijs waartegen het verhandeld zou worden in een concurrerende markt.
Hoe graag wil de koper het paard hebben?
Of hoe graag wil de verkoper van het paard af?
Hoe uniek is jouw paard?

Allesbepalend is natuurlijk het ras (status!), het specifieke uiterlijk (iets bijzonders?), de mode (doe toch maar een ander kleurtje…), de hoogte (een ukkie of een klerenkast?) en de gezondheid (zomereczeem? auw!)

Prestatiewaarde
Maar nóg belangrijker is natuurlijk de prestatie. Even naar de fjorden. Dit ras is geen ras waarvoor je eerst een loterij moet winnen om er een te kunnen kopen. Of waarvoor je geboren moet zijn in een gouden ledikant en met een drie-dubbele achternaam.

Maar toch ook bij dit ras geldt: een ruin die alle proeven van bekwaamheid met AA heeft gescoord (mennen, onder het zadel) is natuurlijk veel meer waard dan een ruin die tot nu toe zijn leven in een weiland heeft staan lummelen.
En een merrie die tijdens de ene keuring na de andere haar haar tegenstanders in haar schaduw laat lopen, is natuurlijk meer waard dan een ezel (sorry!) die er niet uitziet…

Karaktertechnische waarde
Maarrr….. hoe goed een paard ook presteert, een slecht karakter is niet best. Een paard dat het liefst zijn eigenares de stal uitmept of zijn ruiter regelmatig alle hoeken van de bak laat zien, is minder waard dan een lieverd.

Als ie maar presteert, zeggen de heuse sporters onder ons dan, maar met een verbrijzelde knieschijf kun je niet meer rijden en zonder voortanden lach je niet meer zo mooi op de foto naast je toppertje.

Het karakter kan ook het állerbelangrijkste zijn: een fjordenpony die carrière gaat maken op een zorgboerderij of een manege voor aangepast rijden moet door-en-door betrouwbaar zijn. Als ze dan toevallig niet moedersmooiste is... who cares?

Emotionele waarde
Dan komen we bij het aller-állerbelangrijkste: wat is jouw paard voor jou waard? Not over your dead body, moet jij er aan denken om jouw beste vriend te verkopen? Of maakt een goed bod je toch aan het twijfelen?

Nu, beste (maar domme) vraagsteller: Het is dus onmogelijk om een antwoord te geven of een vraag als: “Hey, wat betaal je daar nu voor?”

Los van het feit dat wij toch ook niet aan jou vragen wat je  daadwerkelijk uitgeeft aan jouw hobby of passie…
Dus niet meer vragen, okay?
Afgesproken.

Het landschap in Westerwolde (Zuid-Oost Groningen) is aan het veranderen. Een groot stuk natuur en het riviertje de Ruiten AA worden in ere hersteld.  Het riviertje mag weer kronkelen, zoals ie vroeger er lekker op los leefde.

Dal van Ruiten Aa
Zoek je op Wikipedia naar Dal van Ruiten AA en je komt bij bovenstaande mooie foto terecht. "Hey, dat zijn onze meiden!" riep ik verrast uit. Ja, dames en heren, dat zijn onze Ulrieke en Ziona die met hun kinders genoten van een lange mooie zomer in het natuurgebied.

Westerwolde is de mooie achtertuin van Nederland
Mocht u meer willen lezen over de natuur, cultuur, erf en dieren in Westerwolde, dan verwijs ik u graag naar de vernieuwde website Westerwolde Blog.
Voorheen was dit: Coulisselandschap Columns.  Maar aangezien de mens hier de natuur aan het veranderen is, gaan wij  met de stroom mee en veranderen wij de website in een modern blog. Kronkelend door het Internet.

Iedere zondagochtend een column voor u. Of een verwijzing naar een al eerder geschreven column.

Veel leesplezier!
Ik hoop dat u dit blog zal gaan volgen.  Reacties en suggesties zijn altijd welkom. Gastblogs ook.

Gastcolumn door Edith Louw,
Paard & Content

Ergens voor de eeuwwisseling kocht ik een prachtig boek, getiteld “Horse, Follow Closely” van GaWaNi Ponyboy. Natural Hosemanship vanuit de Native American benadering, zo werd de methode omschreven op de achterflap. Het concept “relationship training” staat in het boek centraal, en de mooie teksten en bijzondere foto’s worden gelardeerd met oefeningen die je aan het denken zetten.
Zo raadt Ponyboy aan om eens een etmaal met je paard door te brengen, zonder interactie, zodat je hem beter leert kennen. Wat zijn eigenlijk de gewoontes van je paard, wanneer eet hij, slaapt hij, speelt hij, hoe ziet zijn sociale leven eruit zonder jouw invloed?

Het was koren op mijn molen, want het observeren van paarden is voor mij een even grote hobby als het erop zitten. Hoe meer je kijkt, hoe meer je ziet. Na vele uren op het hek zitten, zie je steeds subtielere signalen.
En met behulp van de uitleg van professionele paardenobserveerders als Machteld van Dierendonck, Martha Kiley-Worthington, Klaus F. Hempfling en anderen, begrijp je die signalen ook steeds beter, en kun je er zelfs gebruik van maken om je paard gerust te stellen bij de hoefsmid of wanneer je aan het trainen bent. Even wegdraaien wanneer je paard over z’n theewater dreigt te gaan, zelf met een opgetrokken voet “op rust” gaan staan, het is bijzonder effectief om je relatie te verbeteren.
Want wie wil er nou niet dat je paard zich veilig en op z’n gemak voelt bij je? Is vertrouwen niet het grootste compliment dat je van je paard kunt krijgen?

Toch zit er een hele dikke sissende adder onder het gras. Want is het feit dat je paard niet bang voor je is en doet wat je zegt echt een teken dat het met je relatie wel snor zit? Is een braaf, gehoorzaam paard een gelukkige partner? Of speelt er veel meer?

Deze vragen zijn niet in een enkele blog te beantwoorden, maar wel de leidraad voor mijn omgang met paarden. Op zoek naar een meer gelijkwaardige relatie, waarin je met elkaar communiceert, in plaats van commandeert, kom je ontelbare valkuilen tegen. Het is niet het meest betreden pad, en ook zeker niet het makkelijkste.

Nu ben ik er ondertussen wel achter dat dit hele onderwerp voor sommigen een non-issue is. Sommige ruiters zijn maar amper geïnteresseerd in wat hun paard van ze vindt, zolang hij maar doet wat er gezegd wordt. Stel je eens voor dat je een partner hebt die zo met jou omgaat… Wat jij denkt en voelt kan hem of haar geen barst schelen, zolang je maar het huis schoonhoudt, de vuilnis buiten zet en genoeg geld binnenbrengt… Gezellig.

Afgelopen weekend ontmoette ik zo iemand. Moeder van twee ambitieuze kinderen op een concours. Hoeveel pony’s ze hadden werd me niet helemaal duidelijk, omdat de moeder vooral interesse had in het etaleren van haar kennis omtrent het springen, waar we naar zaten te kijken. Nu hoor ik graag experts aan het woord. Als je praat herhaal je per slot van rekening alleen wat je al weet; als je luistert, leer je soms iets nieuws. Deze vrouw wist precies te vertellen wanneer de pony goed voor de sprong werd gebracht, welke hindernissen moeilijk waren, of de pony een goede galop had enzovoorts.
Leerzaam. Maar toen begon ze over een van de pony’s waar dochterlief mee sprong, een net vijfjarige ruin. Die wilde namelijk niet, terwijl hij het best kon. Gelukkig hadden ze een goede instructeur bij de hand, die hen vertelde dat de pony zich zou moeten schamen dat hij zo lui was. En de oplossing was simpel. Trots (ik overdrijf echt niet) vertelde ze dat, op aanwijzing van deze ongetwijfeld goed gekwalificeerde juf, het meisje de opdracht had gekregen de pony “halfdood” te slaan. Haar woorden, niet de mijne.

Natuurlijk weet ik dat er mensen zijn die zo “trainen”: als je maar hard genoeg bent, loopt elk paard wel in de krul en springt uit angst voor de zweep over die balken. En met een beetje geluk haal je zo ook nog je winstpunten. Bravo. En lukt het niet, dan kun je altijd nog de schuld geven aan die verrekte rotpony die het verdomd om te luisteren. En koop je gewoon een nieuwe. Ook weet ik ondertussen dat het weinig zin heeft al te hard tegen dit soort praat in te gaan. Toch floepte er een “Nou, lekker is dat” uit. Ma was enigszins uit balans. “Ja, nou, je hebt ze toch voor de sport” sputterde ze nog. “En die ponytijd duurt maar zo kort.” (want ja, eenmaal 18 moeten de kinderen natuurlijk verder op een echt paard). Gelukkig werd het gesprek onderbroken door een spoedgevalletje met de pony. Die overigens een aardig rondje sprong, maar net buiten de prijzen viel.

Wat ik me afvraag: hoe voelt dat, als je op een paard rijdt dat feitelijk bang voor je is? En wat als je nou iets tegenkomt waar hij nog banger voor is?

Terug naar GaWaNi. Enkele jaren nadat ik zijn indianen-boek aanschafte, kwam Ponyboy naar Nederland, en had ik het geluk dat ik hem mocht interviewen. Hij was heel anders dan ik had verwacht. Erg eerlijk, een man van weinig woorden, die last had van een jet-lag. Erg spiritueel was hij ook al niet: hij verklaarde zonder enige schaamte dat het zijn uitgever was geweest die hem had verteld dat hij dat Indianen-verhaal moest uitbuiten: dat zou verkopen. En in wat hij vervolgens in de demo liet zien, zag ik weinig terug van de mooie woorden in zijn boek.

Relatietraining, mehoela, het paard in de ring moest en zou een klein cirkeltje rechtsom draaien, terwijl het zo duidelijk was dat het arme beest er niets van begreep en maar kauwend en slikkend linksom bleef gaan. Alle mooie plaatjes en praatjes ten spijt bleek hij gewoon een paardenfluisteraar als zovele: een die onder het mom van paardvriendelijkheid een dwingend soort leiderschap nastreefde, waarbij zijn ego in de ring belangrijker was dan het paard dat naast hem stond.

Illusies armer, maar ervaringen wijzer, zeggen we dan maar.

Al jaren volg ik analyses over Social Media.  Voornamelijk omdat ik er grotendeels niet aan meedoe en bevestiging wil krijgen dat het allemaal tijdverspilling is. Maar is dat ook zo?

Social Intelligent Media
In ons digitaal leven is het gemakkelijk om contacten te leggen. Je opent Google (of Facebook), zoekt een groep over het probleem dat je hebt en binnen een paar minuten heb je ladingen informatie of medestanders. Dit kan prettig en nuttig zijn.  Stel je voor; je hebt een paard dat overgevoelig is voor hoefbevangenheid. In dit geval is het echt raadzaam je te verdiepen in het probleem, naast de adviezen van de veearts uiteraard. Je kan anderen aanhoren over hun ervaringen met speciale voeding, huisvesting, weidegang etc.

Lekker bokken
Of je kan enorm actief zijn op forums zoals bijvoorbeeld Bokt.  Hoe verzorg je een paard met aanleg voor hoefbevangenheid? Vraag maar raak en krijg duizenden tips en vooral meningen over jouw het probleem, jouw paard én jouzelf. Want vergis je niet: anoniem, of redelijk anoniem is het toch ontzettend makkelijk om je ongezouten mening over alles te geven. En natuurlijk staan de beste scheepslui aan wal, of zitten achter het toetsenbord...

Lekker pinnen
Maar wat menig paardenmens amper durft toe te geven: Pinterest is leuk!  Want wat is er mooier dan paardenfoto's?  Bijna niets.  Op Pinterest komen er zoveel mooie foto's langs, dat het moeilijk is om daar niet op te reageren.  Die wil ik nog een keer zien, denk je, en hoppa, daar heb je een eigen account vol borden en pins van al de mooie paarden.
Of je daadwerkelijk de borden ook af en toe bekijkt, is de vraag, want al vaak zijn het er teveel en heb je het simpelweg te druk.

Lekker pinnen; Yes !!
Ook ik geef het toe: Pinterest is en blijft gewoon leuk.  Visueel genot. Vroeger de Penny, nu Pinterest. Paarden plaatjes verzamelen, uitknippen en inplakken, maar dan digitaal...

En, en, en: ik heb ondersteuning gevonden! Lees maar op Blogtrommel: Pinterest is weer hot! Het mág,  klik je Facebook maar even weg, stop de hardcore discussies op Bokt, en ga maar lekker pinnen. Pinterest & Paardenplaatjes = prima tijdsverspilling ;>)

ps.: het probleem van gevoeligheid voor hoefbevangenheid los je er natuurlijk niet mee op... maar misschien waren de adviezen van de veearts al duidelijk genoeg en zit je helemaal net te wachten op de mening van (anonieme) anderen.

Wij worden vaak gemaild met vragen over ons paard: Hektor!

• Is Hektor te koop?
• Kunt u een Hektor voor onze kinderen maken?
• Of heeft u de bouwtekeningen van Hektor?

De linken in het artikel over 'Een houten paard is goud waard' bleken alweer achterhaald en de bouwtekeningen zijn moeilijk te vinden op Internet. 
We hebben geprobeerd om de bouwtekeningen te mogen aanbieden op deze website, om linken naar bepaalde bedrijven te mogen plaatsen en om meer foto's te mogen plaatsen. Helaas is dat onmogelijk.  Hektor is in Duitsland geboren en in Duitsland is de regelgeving ten aanzien van Internet een béetje (ahum!) strenger dan in Nederland.  Het woordje 'delen' werd niet als positief ervaren.

Welnu, voor allen die graag een Hektor willen hebben hebben wij één gouden tip:

Bouwbeschrijvingen downloaden? Zoeken op:  Hektor das Holzpferd
of:
Bauanleitung Hektor Holzpferd
of:
Holzpferdshop

Of zijn dat drie tips? Hoe dan ook, de bouwtekeningen zijn makkelijk te vinden. Er zijn bovendien bedrijven die Hektor op bestelling maken en daarbij mag je wellicht ook nog de hoogte en kleur kiezen.
Voor deze bedrijven ga ik dus geen reclame maken (of doe ik dit nu toch?) en ik zou bij bestelling van een echte Hektor wél even aangeven dat u een Appaloosa wil of een Zebra.  Dan zijn ze wel even bezig om al die latjes te verven (gna, gna, gniffel).
Tenzij u dat dan weer moet betalen.... zucht.

Succes !  En wij zien graag foto's van uw Hektor's, want onze Hektor is helaas al een tijdje geleden heengegaan en wij missen hem nog steeds....

Wat hebben 'op eieren lopen' en 'van dik hout zaagt men planken' elkaar gemeen en wat hebben die gezegden met paarden te maken?  Heel veel.  Ze gaan beiden over werkwijzen of handelingen.

Met 'Van dik hout zaagt men planken' wordt bedoeld dat er hard wordt gewerkt, maar niet bepaald netjes en precies. Het kan ook betekenen dat iemand flink op zijn donder of zelfs een pak slaag krijgt. Het paard vaak in kwestie. Vaak. Helaas.

Op eieren lopen betekent het omgekeerde namelijk: héél voorzichtig te werk gaan.

Beiden  werkwijzen, methodes of manier van reageren, maken we vaak mee binnen de paardenwereld.  Niet één paard is dezelfde en ieder paard, of pony, heeft zijn of haar unieke karakter. En niet één paardenmens is hetzelfde.

De paarden eerst: de een is echt zo'n botte bul.  Je kent ze vast wel. Van die paarden die bij voorkeur op je tenen gaan staan of gewoon dwars door je heen lopen als ze toevallig nét de andere kant op willen, dan baasje van plan was.

Of nog erger: de combinatie van botte bul en angsthaas: dat zijn van die paarden die bovenop je springen als ze ergens van schrikken. "Helluuup, mamma", roepen ze en vervolgens springen ze in je armen.... althans dat denken ze.  Daar lig je dan, onder een groot paard en lieve woordjes helpen niet.  Een dikke schop, en het paard begrijpt de boodschap.  Opzij, sukkel,  ik wil wel een platte buik, maar geen plat hoofd, a.u.b.  Van dik hout zaagt men planken dus, zeg maar....

Soms is er ook zo'n paard waarbij je als baasje echt op eieren loopt.  Het paard heeft een flink trauma, vertrouwt mensen maar amper, of het is gewoon een bange poeperd vanaf het eerste moment dat ie werd geboren.  Zo'n veulen dat eeuwige achter de veilige kont van mams staat en zich amper durft te bewegen. Een rondje door de wei gaat nog nèt, maar dan moet moeders wel mee, want ohwee, dat hij of zij wordt geplaagd door de andere veulens.  "Mammmaaaaa, ze pesten me..." roept de bangepoeperd en helaas blijft die karaktereigenschap overheersen.  Met zulke paarden loop je vaak op eieren. Consequent zijn en zelfverzekerdheid uitstralen doet wonderen. Of misschien wel de aanpak van engelengeduld en continue baby-stapjes nemen. Hoe dan ook, een pak slaag geven zal niet werken. Van dik hout zaagt men planken heeft vaak een averechts effect.

Boeken vol zijn er al geschreven over hoe je met paarden omgaat. Maar geen paard en geen situatie (én geen baasje) is hetzelfde.
Eén ding staat wel als een huis: denk goed na over je eigen omgang met een paard. Tenslotte wil je een paard máken, en niet breken....

Columns/artikelen over die direct of indirect gaan over  'Van dik hout zaagt men planken' en 'op eieren lopen':

Cursus weerbaarheid
De hoefsmid met losse handjes
De gevaarlijke steen
Inzichten over de opvoeding van een paard
Nachtmerrie