Eindredactie: Noortje de Kok

Ooit, lang geleden, was ik een echt paardenmeisje. Paardenposters hingen aan de muur, mijn lijfblad was “De Penny” en ik dreunde zo alle paardenrassen van A tot Z op. Ik had twee verzorgpony’s en liep een krantenwijkje om 5 uur ‘s ochtends vóór schooltijd, om te sparen voor een eigen paard. Ik kende alle paarden èn de bijbehorende mensen binnen de straal van mijn fietsbereik. Oh, en mijn hamsters heette Black Beauty, Big Red, Pinto en Old Billy.

Zo’n meisje dus. Leuk om te hebben als paardenvriendin, maar hopeloos (lees: irritant) voor ieder ander.

Uiteraard bracht ik mijn hele jeugd door in en rond de manege en zat ik meer op de rug van mijn verzorgpony dan achter mijn bureau boven de schoolboeken. Spijbelen was synoniem voor een lekkere bosrit, in tegenstelling tot mijn klasgenoten voor wie spijbelen betekende dat zij rondzwierven in de stad of een vette kater uitsliepen van een avondje naar de disco.

Op een dag overkwam mij iets dat een beetje buiten mijn comfort-paarden-zone viel. Ik liep namelijk door de manegegang op zoek naar een bezem omdat mijn extra ijver soms opviel en omgezet werden in een gratis paardrijles. Ineens hoorde ik een beetje gekletter van een waterstraal die iets bescheidener klonk dan de giga-turbo-straal die een paard of pony produceert, op het moment dat zij gemiddeld tussen de 20 à 30 liter urine loost.

Ik keek rechts van mij de stal in, waar ik net voorbij liep, en zag daar de manege-eigenaar staan. Met zijn broek op zijn schoenen en zijn tampeloerus gericht op het been van de lieve merrie Ulrieke. Hij schrok van mij en kneep z’n handeltje zo snel mogelijk af, trok zijn broek vliegensvlug omhoog en probeerde te doen alsof hij het been van de merrie inspecteerde. Nu is het zo dat niet alleen deze merrie een ontzettende lieverd was, maar de manege-eigenaar was een vriendelijke man met een uiterlijk waar George Clooney nog jaloers op zou zijn.

“Oeps”, stotterde ik en wist mij geen houding te geven. De manege-eigenaar kwam de stal uit, veegde zijn hand langs zijn broek af en stond nu tegenover mij. Hij verontschuldigde zich welgemeend en legde vervolgens uit dat de merrie last van mok had. Menselijke urine, net als zeewater, hielp daar goed tegen. “Vandaar...”, zei hij.
“Ohh… okay”, zei ik en ging verder met het zoeken naar de bezem.

‘s Avonds aan tafel tijdens het avondeten vertelde ik aan mijn ouders, broers en zus over de genezende werking van menselijke urine ten aanzien van hardnekkige mok op paardenbenen. Niet dat ook maar iemand geïnteresseerd was in mijn verhaal, maar ik wilde het toch even in de groep gooien.
Pas toen ik begon over de leuter van de manege-eigenaar, werd het even stil.
“Hoe groot?”, vroegen mijn boers.
“Dié mooie man?”, vroeg mijn grote zus.
Mijn ouders keken elkaar even vragend aan, tot mijn moeder vroeg of ik geschrokken was. “Echt niet. Ik heb een extra paardrijles gekregen omdat ik het gangpad heb schoongemaakt, gaaf hè?” zei ik en graaide snel een glazen schaaltje met vanillevla voor de neus van mijn broer weg, die even niet oplette.

En dat was het. Mijn “me too”. Toen.

Soms denk ik wel eens aan dat moment. Een manege-eigenaar die zijn gereedschap aan een 14-jarig Pennymeisje laat zien in een stille manege-gang. Hoe fout kan iets klinken als je het uit zijn context trekt... Ik wil geen afbreuk doen aan alle “serieuze” me-too-verhalen waar wel degelijk sprake is van ongewenst gedrag. Maar dit was dus duidelijk hier niet het geval.

En Ulrieke? Die is inmiddels allang niet meer. Maar huis-tuin-en keukenmiddeltjes zoals het insmeren met tandpasta, knoflook, zwavel, of colloïdaal zilver kunnen ook helpen tegen mok. Dat moet die manege-eigenaar toch hebben geweten, realiseer ik mij ineens...

Geschreven door Noortje de Kok

Spreekwoorden en paarden - het is een prima combinatie. Het Nederlands kent heel wat uitdrukkingen en gezegden waarin paarden een hoofdrol spelen. De bekendste zijn misschien wel dat je een gegeven paard nooit in de bek moet kijken en dat zelfs het beste paard van stal weleens struikelt.

Tik je de woorden ‘paard’ en ‘spreekwoord’ in op internet, dan krijg je al snel een overzicht van alle uitdrukkingen die gaan over paarden. Daar zitten ook uitdrukkingen bij die veel minder bekend zijn of waarvan je misschien nog nooit gehoord had.

Paradepaarden en showpaarden
Paarden komen in alle soorten en maten. Ook waar het gaat om uitdrukkingen en gezegden. Zo heb je werkpaarden, maar ook luxepaarden. Die laatsten hoeven niet te werken, maar zijn er vooral om mooie sier mee te maken tijdens een show of een parade. Helaas komen ook deze paarden met hun eigen prijskaartje, want witte paarden eisen veel stro. Dat betekent: mooie vrouwen zijn veeleisend. Kortom, je moet er wel wat voor over hebben om je paradepaardje mooi voor het voetlicht te brengen. Pas daarbij natuurlijk wel goed op dat je je niet teveel laat meeslepen door alle pracht en praal, want voor je het weet vinden ze dat je over het paard getild bent. Om dat te voorkomen is er natuurlijk ook weer een bijpassend spreekwoord in omloop. Het besef dat ook een raspaard schijt als een karhengst (rangen en standen maken een mens niet meer waard) houdt je weer met beide benen op de grond.

Paarden en ziektes
Een combinatie die je in spreekwoorden vaak tegenkomt is ‘paard’ en ‘ziektes’. Zoals bijvoorbeeld: een schurftig paard vreest de roskam (wie iets op zijn geweten heeft is bang voor een onderzoek), of: op de magerste paarden bijten de dazen (arme mensen hebben vaak pech). De meeste ziektes komen snel op, maar het genezingsproces en het herstel duurt vaak langer. Vandaar de uitdrukking ziektes komen te paard, maar gaan te voet. Maar met de juiste behandeling of met de inzet van een krachtig paardenmiddel is er altijd hoop op een goede afloop, want ook snotterende veulens worden de gladste paarden (vervelende kinderen veranderen als ze ouder worden).

Paarden en ezels
Vroeger werden paarden en ezels voornamelijk gebruikt als last- en trekdier. Daarbij had de ezel een paar voordelen ten opzichte van het paard. Een ezel was kleiner, kon beter tegen extreme weersomstandigheden, was makkelijker te hanteren en vooral makkelijker te voeden. In veel gevallen was de keuze tussen een paard of een ezel dus een kwestie van geld. Maar heb je geen paard, gebruik dan een ezel (gebruik de middelen die jou ter beschikking staan) en besef altijd:
een gouden zadel maakt van een ezel nog geen paard (een mens wordt niet beter als hij rijk is).

Paarden die geen paarden zijn
Tot slot nog enkele spreekwoorden en uitdrukkingen waarin het paard de hoofdrol speelt, maar waar het niet om echte paarden gaat. Het paard van Troje binnenhalen (zonder dat je het weet de vijand binnenlaten) gaat terug op de Griekse mythologie. De Grieken konden Troje innemen omdat ze zich verstopt hadden in een groot houten paard dat door de nietsvermoedende Trojanen binnen de stadsmuren werd gehaald.

Wanneer iemand op het Apostelpaard rijdt is dat een andere manier om te zeggen dat hij of zij te voet komt, net zoals de apostelen. Er komt dus geen paard aan te pas.

En tot slot, een nachtmerrie is geen nare droom over paarden. Het woord luidde van oorsprong ‘nachtmare’. Waarbij ‘mare’ stond voor een slechte boze geest die je ’s nachts kwam kwellen. Maar de betekenis van dat woord ging verloren en mensen vervingen het door het woord ‘merrie’ dat men wél vaak gebruikte. Met paarden heeft een nachtmerrie dus eigenlijk niks te maken.


Man en paard noemen
Dus, zit jij graag op je stokpaardje als het gaat om het vertellen van leuke feiten en weetjes omtrent paarden? Of wil je de spreekwoordenkennis van je gesprekspartner tijdens de borrel even testen? Houd je hierboven opgedane kennis dan niet langer voor jezelf, maar noem man en paard want vanaf nu kom je dus altijd goed beslagen ten ijs!

Je leest deze blog, dus ik neem aan dat je een paardenmens bent. Wij zijn een ander ‘soort’, toch? Want er zijn veel misverstanden en vooroordelen richting de paardenwereld.  Over geld bijvoorbeeld.

Deze column is voor al jouw buren, kennissen en vrienden die soms  écht erg domme vragen stellen…

“Hoeveel betaal je daar nu voor?”
Je staat aan de rand van een manege-bak of het weiland en hangt over het hek. Duizend hartjes in je ogen want jouw mooie, lieve paard of pony is lekker aan het galopperen door de bak en loopt zó mooi dat je er eigenlijk van baalt dat je nu geen foto’s kunt nemen. Je toont namelijk je paard aan een vriend of kennis die ineens vraagt:
“Wat kost dat nou, zo’n beestje?”
Ahhhhhhhhh, duizend bommen en granaten! Dát is dus de vraag die wij paardenmensen háten.

Dommer, dom, domst
Dat soort vragen zijn zo….. onkundig? Onbeleefd? Of gewoon DOM! Het kan trouwens nog dommer: Soms vragen mensen zelfs of een paard vlees eet en zo. Zucht, daar zakt je paardrijbroek écht van af.
Maar nu dus weer DE vraag over geld.
Wat kost een paard? Wat is een paard waard?
Is daar een antwoord op te geven?
We gaan het proberen.

Intrinsieke waarde
De intrinsieke waarde van geld is de waarde van het materiaal waarvan de munt of het bankbiljet gemaakt is. In vroegere eeuwen was de waarde van het metaal in theorie gelijk aan het bedrag dat op het geld stond.  Nu is geld is maar een flapje papier, of een digitaal cijfertje. Geld is geen zwaar goudstuk meer.

De intrinsieke waarde van een paard is dus het paard als het ware per gewicht, de slachtwaarde dus. Wat biedt de slager er voor? Hoeveel gehakt kan hij er nog van draaien? Zitten er nog een mals biefstukje in? Of is je paard een zak met botten? Jouw paard is dus misschien 500 tot 800 kilo maal de vleesprijs op dit moment.
Brrr…. Niet aan denken maar…..

Marktwaarde
Wat is dan de marktwaarde van uw paard? Het paard als product. De marktwaarde van een product is de prijs waartegen het verhandeld zou worden in een concurrerende markt.
Hoe graag wil de koper het paard hebben?
Of hoe graag wil de verkoper van het paard af?
Hoe uniek is jouw paard?

Allesbepalend is natuurlijk het ras (status!), het specifieke uiterlijk (iets bijzonders?), de mode (doe toch maar een ander kleurtje…), de hoogte (een ukkie of een klerenkast?) en de gezondheid (zomereczeem? auw!)

Prestatiewaarde
Maar nóg belangrijker is natuurlijk de prestatie. Even naar de fjorden. Dit ras is geen ras waarvoor je eerst een loterij moet winnen om er een te kunnen kopen. Of waarvoor je geboren moet zijn in een gouden ledikant en met een drie-dubbele achternaam.

Maar toch ook bij dit ras geldt: een ruin die alle proeven van bekwaamheid met AA heeft gescoord (mennen, onder het zadel) is natuurlijk veel meer waard dan een ruin die tot nu toe zijn leven in een weiland heeft staan lummelen.
En een merrie die tijdens de ene keuring na de andere haar haar tegenstanders in haar schaduw laat lopen, is natuurlijk meer waard dan een ezel (sorry!) die er niet uitziet…

Karaktertechnische waarde
Maarrr….. hoe goed een paard ook presteert, een slecht karakter is niet best. Een paard dat het liefst zijn eigenares de stal uitmept of zijn ruiter regelmatig alle hoeken van de bak laat zien, is minder waard dan een lieverd.

Als ie maar presteert, zeggen de heuse sporters onder ons dan, maar met een verbrijzelde knieschijf kun je niet meer rijden en zonder voortanden lach je niet meer zo mooi op de foto naast je toppertje.

Het karakter kan ook het állerbelangrijkste zijn: een fjordenpony die carrière gaat maken op een zorgboerderij of een manege voor aangepast rijden moet door-en-door betrouwbaar zijn. Als ze dan toevallig niet moedersmooiste is... who cares?

Emotionele waarde
Dan komen we bij het aller-állerbelangrijkste: wat is jouw paard voor jou waard? Not over your dead body, moet jij er aan denken om jouw beste vriend te verkopen? Of maakt een goed bod je toch aan het twijfelen?

Nu, beste (maar domme) vraagsteller: Het is dus onmogelijk om een antwoord te geven of een vraag als: “Hey, wat betaal je daar nu voor?”

Los van het feit dat wij toch ook niet aan jou vragen wat je  daadwerkelijk uitgeeft aan jouw hobby of passie…
Dus niet meer vragen, okay?
Afgesproken.

Al jaren volg ik analyses over Social Media.  Voornamelijk omdat ik er grotendeels niet aan meedoe en bevestiging wil krijgen dat het allemaal tijdverspilling is. Maar is dat ook zo?

Social Intelligent Media
In ons digitaal leven is het gemakkelijk om contacten te leggen. Je opent Google (of Facebook), zoekt een groep over het probleem dat je hebt en binnen een paar minuten heb je ladingen informatie of medestanders. Dit kan prettig en nuttig zijn.  Stel je voor; je hebt een paard dat overgevoelig is voor hoefbevangenheid. In dit geval is het echt raadzaam je te verdiepen in het probleem, naast de adviezen van de veearts uiteraard. Je kan anderen aanhoren over hun ervaringen met speciale voeding, huisvesting, weidegang etc.

Lekker bokken
Of je kan enorm actief zijn op forums zoals bijvoorbeeld Bokt.  Hoe verzorg je een paard met aanleg voor hoefbevangenheid? Vraag maar raak en krijg duizenden tips en vooral meningen over jouw het probleem, jouw paard én jouzelf. Want vergis je niet: anoniem, of redelijk anoniem is het toch ontzettend makkelijk om je ongezouten mening over alles te geven. En natuurlijk staan de beste scheepslui aan wal, of zitten achter het toetsenbord...

Lekker pinnen
Maar wat menig paardenmens amper durft toe te geven: Pinterest is leuk!  Want wat is er mooier dan paardenfoto's?  Bijna niets.  Op Pinterest komen er zoveel mooie foto's langs, dat het moeilijk is om daar niet op te reageren.  Die wil ik nog een keer zien, denk je, en hoppa, daar heb je een eigen account vol borden en pins van al de mooie paarden.
Of je daadwerkelijk de borden ook af en toe bekijkt, is de vraag, want al vaak zijn het er teveel en heb je het simpelweg te druk.

Lekker pinnen; Yes !!
Ook ik geef het toe: Pinterest is en blijft gewoon leuk.  Visueel genot. Vroeger de Penny, nu Pinterest. Paarden plaatjes verzamelen, uitknippen en inplakken, maar dan digitaal...

En, en, en: ik heb ondersteuning gevonden! Lees maar op Blogtrommel: Pinterest is weer hot! Het mág,  klik je Facebook maar even weg, stop de hardcore discussies op Bokt, en ga maar lekker pinnen. Pinterest & Paardenplaatjes = prima tijdsverspilling ;>)

ps.: het probleem van gevoeligheid voor hoefbevangenheid los je er natuurlijk niet mee op... maar misschien waren de adviezen van de veearts al duidelijk genoeg en zit je helemaal net te wachten op de mening van (anonieme) anderen.

Ooit hadden wij een paard.  Nouja, paard... Ze zag eruit als een paard, maar daarmee was ook alles gezegd.

Vies, viezer, viest
Onze merrie was eigenlijk een varken.  Ja, je hoort het goed. Ze knorde nog net niet, maar voor de rest had ze toch echt dezelfde hobby's als een varken.  Ik heb het wel over varkens, die nog buiten mogen lopen en in de modder mogen rollen.  Niet over varkens uit de bio-industrie, die alleen het zonlicht zien als ze vanuit de stal de  vrachtwagen inlopen, richting het slachthuis.

Modder & Mest
Maar onze merrie mocht dus graag door de modder rollen. Inclusief deken.  Inclusief nieuwe deken.  Dat maakte haar allemaal niets uit.  Lekker rollen, de benen in de lucht, opstaan, uitschudden en vreemd opkijken naar dat blonde twee-benige wezen, dat stond te schelden aan de rand van de bak. Soms zelfs te huilen...
Maar dat rollen was eigenlijk nog het ergste niet (had ik maar de deken even af moeten doen!).  Dagelijks even de borstel erover heen, na afloop van haar moddersessies en klaar was Miss Piggy weer.  

Stal & Mest
Het ergste waren toch wel haar stalmanieren. Ze was er zo een die iedere dag d'r complete stal omwoelde en er een puinhoop van maakte.  Poepen in het midden, poepen aan de kanten en poepen tegen de deur.  Een ravage, iedere ochtend.  Alles geprobeerd: stro, zaagsel, vlas en zelfs een loopstal.  Het maakte niet uit.  Haar stal zag er iedere ochtend uit alsof er een aardbeving had plaatsgevonden. Soms zelfs inclusief de stallen naast haar stal.

Voer & Mest
En dat was nog het ergste niet. Want WAAR dacht je dat ze ook poepte? Precies, in d' r voerbak en zelfs in de automatische drinkbak aan de muur.  Hoe ze het voor elkaar kreeg, mag Joost weten, maar het lukte altijd. En iedere dag, ik maar weer met van die lange, gele, plastic handschoenen aan en d'r waterbak leegscheppen en schoonmaken.

My Highest-Lady
Tot de dag dat ik, in opdracht van mijn zweefteef-rooibosthee-spirituele-yingyang-vriendin, haar als vieze merrie moest omarmen. Ik moest haar respecteren vanwege haar connectie met haar vorige leven als varkentje. Ik moest haar eren in haar wezen en in al haar liefde voor 'paard'-zijn. 'Miss Piggy' werd My Highest-Lady en haar nieuwe naam en identiteit als spiritueel hoogontwikkeld-wezen was een feit.

Ze rolde eerlijk gezegd nog steeds door de modder, ploegde iedere dag haar stal om en brak de voeremmers af, die ik aan de buitenkant van haar stal hing. Maar ik lette er niet meer op. Ik had de strijd opgegeven...

My Highest Miss Piggy leefde nog lang en gelukkig met de ere-titel:  het vieste paard van stal.