Boeken vol zijn er geschreven over de opvoeding van een paard of pony. We willen tenslotte allemaal het dier straks gaan gebruiken en volgen dan ook stapsgewijs de weg hiernaartoe.

Na de geboorte, zes maanden lang bij mamma, daarna afspenen en samen met leeftijdsgenootjes in de wei laten opgroeien. Af en toe een aai gaan geven, de hoefsmid laten komen, ontwormen en verder op gepaste afstand de natuur zijn gang laten gaan. Daar staat ie dan drie jaar later: een uit de kluiten gewassen jongeling, klaar voor de grote (paarden)wereld.

Kuddepaard
Het paard wordt vervolgens uit de kudde gehaald, op de trailer gegooid en richting stal gebracht. Daar wordt hij of zij met de nodige houdgrepen een halster omgedaan en in een getraliede stal van drie bij drie gezet. Trillend van angst, staat onze grote held in een hoekje te bekomen van de schrik. De volgende dagen zal dit niet veel beter worden.

Meneer of mevrouw gaat kennis maken met de manegebak, de lange longeerlijn, de grote zweep en misschien zelfs meteen met het zadel. Na minstens drie weken flink bokken geeft hij uiteindelijk de strijd op en accepteert het zadel op zijn rug. Een beetje protesteren bij aansingelen blijft hij natuurlijk doen, kom zeg, hij is niet helemaal gék! En dan is de volgende stap dat er een mens op zijn rug gaat hangen, nouja zeg, het wordt steeds gekker.

Na een maandje of twee is hij echter zover dat hij de ruiter op zijn rug als een feit beschouwt en zelfs al keurig aanspringt in galop. Meneer kan doorstomen naar de volgende cursus of eigenaar. Zo gaat dat dus.


Knuddepaard
Een andere situatie. Het paard in kwestie is een temperamentvolle opdonder en laat zich vanaf het allereerste moment niet vangen. Daar zijn wel wat meer mensen voor nodig! De trailer staat keurig bij het hek te wachten maar het paard piekert er niet over om zijn twee hectare grote weiland en zijn vriendjes te verlaten.

Uiteindelijk na een dag vol schreeuwende mensen, lange lijnen en stokken (en een handjevol toeschouwers) staat het paard op de trailer en begeeft zich, al slaand tegen de achterklep van de trailer, richting de stallen. Hier wordt het paard niet afgericht maar meteen doorverkocht aan iemand die het allemaal zelf gaat doen. Die iemand is vol goede wil maar heeft het temperament of karakter van het paard ietwat onderschat. Het paard slaat de stal aan puin, de hoefsmid krijgt rake klappen en het paard trekt tijdens het eerste longeren de arm van de persoon er bijna af.


Dráma !
Uiteindelijk zijn we dan twee maanden verder en is het duiveltje in kwestie één grote ramp geworden. Vanwege de onprofessionele opleiding of vanwege zijn moeilijke temperament?

Het maakt eigenlijk niet zoveel uit bij wie de schuld ligt. Bijna iedereen loopt tegen zo’n situatie wel een keer aan. Vaak zit het probleem in de combinatie van beiden. De een kan nou eenmaal beter opschieten met een zenuwpees dan de ander. De een heeft het geduld om een dag lang met de trailer en het jonge paard in de weer te zijn, de ander pakt de bezem en mept het aarzelende paard er in vijf minuten op. Bij het ene paard past de eerste situatie beter, het andere paard heeft meer aan een begeleider die wat daadkrachtiger is en zegt: “Aleé, tuttebol, de trailer op.” (uiteraard zonder die bezem). In bovenstaande situatie kan het allemaal goed komen als de begeleider de nodige ervaring en tact heeft.

Er zijn genoeg mensen die niet warm of koud worden van zo’n jong, onervaren en pittig paard. Er zijn echter ook een hoop mensen die dit niet kunnen en waarbij het voorbestemd is dat dit hartstikke fout gaat.

Temperament of karakter?
Als hobbyfokker ben ik er nog niet helemaal uit. Ik ben geneigd om het temperament van het paard in 90% van de gevallen genetisch te verklaren. Een draak van een merrie en een temperamentvolle hengst, geeft natuurlijk een moeilijk veulen, daar kun je gif op innemen. Of in de voorouders zat een hengst die het ras een beetje meer “snelheid en wilskracht” heeft gegeven.

Maar ook dit gaat niet in alle gevallen op. Uit onze zenuwachtigste merrie aller tijden werd een veulen geboren dat vanaf het allereerste moment lief en rustig was. Ze was zelfs zo rustig dat moeders er nog wat van kon leren. Het leek vaak alsof ze zei: “Maáá, doe nou even normaal.” Bij het hek van het weiland riep ik hen dan beiden. Moeders kwam aanstormen en maakte een sliding-stop vlak voor het hek.

Het veulen lag echter heerlijk te pitten in het hoge gras en ook na hard schreeuwen reageerde ze niet. Samen met moeders moesten we haar gaan wakker maken. Het kostte veel overredingskracht om uiteindelijk het veulen mee te krijgen. Moeders liep al schuimbekkend en dribbelend naast me te dansen. Het veulen liep gapend achter ons aan.

De natuur……..
Wel is het een feit dat het ene ras nou eenmaal temperamentvoller dan het andere ras is. Dat hoeven we niemand meer te vertellen.
Los van het temperament, wat kunnen we eraan doen om een veulen een zo goed mogelijke start in zijn leven mee te geven? Met in gedachten dat de hele africhting op driejarige leeftijd geen groot trauma voor het paard of drama voor de mens zal worden?

Na het afspenen het veulen in een kudde gooien en de natuur zijn gang laten gaan? Opvoeding door leeftijdgenoten of die ene oude wijze ruin die te midden van hen loopt? Of toch maar bij huis/stal houden en vooral veel mee omgaan?

Hoewel het tegen het principe van de natuur ingaat, ben ik steeds meer een fan van de laatste optie. Ik til mijn gedachte even heen over de eerste drie jaar en kijk naar waar het paard misschien terecht zal komen. In mijn geval: niet in de hoge regionen van de sport of bij (semi)professionele ruiters, maar in handen van liefhebbers. Mensen die kinderen hebben of zelf een buitenritje straks willen maken en niet fulltime met de paarden bezig zullen zijn. Mensen die volgens bepaalde principes het paard zelf willen africhten of hem spelenderwijs het een en ander leren. Onze veulens zullen in de meest waarschijnlijke situatie bij zulke mensen terecht komen.

Nu, terug naar de uitgangssituatie.

Of omgangsregels?
Met die gedachten in het hoofd is het dus voor het paard en de eventuele eigenaren later beter dat het dier dichtbij de mensen blijft. Vanaf de allereerste dagen doen we het veulen een halster om en leren we hem mee te lopen met de merrie. Na het afspenen gaat het dier uiteraard zo veel mogelijk in de wei maar ook vaak ’s nachts op stal. Of we verhuizen de merrie vaak van het ene weiland naar het andere weiland en leert het veulen zodoende mee te lopen. Dat zijn kleine dingen maar óh zo belangrijk. Eenvoudige dingen zoals vaststaan leren we de jongelingen ook meteen. Aan een elastische lijn met de nodige veiligheidshaken. De eerste keren vinden ze het doodeng. Maar wat een plezier later als de inmiddels grote puber kan vaststaan en niet aan het touw gaat hangen, de omheining mee uit de grond trekt of achterover slaat en zijn nek breekt.

Ook de trailer en de hoefsmid komen al vroeg aan bod. Ontwormen? Een fluitje van een cent als je een lege ontwormingsspuit bewaart en die regelmatig vult met appelmoes. Het jonge dier doet z’n mond al open als hij de wormenspuit ziet! Lekker, lekker, jammie, jammie áppelmoes!

De hoefsmid doet ook wonderen.  Met veel geduld leert hij dat het normaal is dat je als paard af en toe even jezelf netjes moet gedragen als je een totale pedicure behandeling ondergaat. Vaak is het bij de veulens nog niet echt nodig. Toch leert de hoefsmid het veulen even de hoefjes op te tillen, vast te houden en met een vijl er maar-niet-heus langs te gaan. Dat vinden de veulens vaak héél spannend.

Als ze weer wat ouder zijn vinden ze het niet spannend maar een beetje vervelend.  En daarna begint het iedere keer langzaam te wennen en komt langzaam de fase van acceptatie in beeld.  Meestal zijn we dan echt wel weer een paar jaartjes verder. Maar er komt een dag dat de hoefsmid hun grote vriend is, of op zijn minst een acceptabel gegeven.

Met drie jaar is het de normaalste zaak van de wereld dat ons voormalig veulentje de routine kent en de regels van de mens. Regels van de mens? Klinkt dit niet verschrikkelijk autoritair? Ja, misschien wel. Anderzijds zijn er nu eenmaal routine en regels nodig voor de veiligheid van beiden. Niet iedereen heeft de handigheid en hulp van anderen om een jong paard goed te begeleiden. Niet iedereen heeft een situatie thuis die echt nodig is om dit karwei zonder ongelukken te volbrengen. Het is verschrikkelijk om als hobbyfokker of verkoper van een jong dier later te moeten vernemen dat het helemaal mis is gegaan. Dat het dier bovenop een kind sprong, een hond twee meter de lucht in sloeg of de plaatselijke hoefsmid niet meer wil komen.

Vanaf het allereerste moment, de geboorte van een veulen, tot en met de eventuele verkoop of zelf africhten en houden van het paard, is het belangrijk om het paard de regels te leren die een volwassen paard leert te kennen. Van vaststaan tot en met ontwormen. Van de hoefsmid tot en met de trailer laden.

Proost: op een harmonieuze samenleving!
Hadden we dit nu niet ook kunnen doen door het dier lekker drie jaar in de wei te gooien en hem zijn onbezorgde jeugd te gunnen? Misschien in het geval van een hele brave borst wel. In andere gevallen ben ik steeds meer voorstander van een veulen dichtbij de mens te laten opgroeien. Rust en ruimte maar ook een beetje routine. 

Met de mens zal hij of zij tenslotte ook straks mee gaan samenleven. De aanloop naar een prettige samenleving, zonder al te veel trauma’s laten verlopen, is in mijn ogen een goede zaak.

Jouw reacties en inzichten zijn welkom.

In onze verkoopadvertentie staat dat onze merrie een ‘gouden’ karakter heeft. Dat klinkt altijd vrij overdreven, maar in dit geval is dit terecht. We kennen de merrie door en door en hebben heel wat uurtjes met haar doorgebracht.

Vele uren in de manege-bak en ook vele uren tijdens onderzoek door de veearts. De merrie wil namelijk niet drachtig worden en omdat dit het hoofddoel was, proberen we haar nu te verkopen als rijpaard.

We hebben er alle vertrouwen in dat de merrie goed terecht zal komen omdat het een mooi en fijn paard is.

Zondags-tenue
Op een mooie zondagochtend stopt er een auto voor de deur en een moeder met dochter stappen uit. Ze zien er beiden uit alsof ze uit een paardenkleding-catalogus komen lopen. Hun laarzen glimmen als spiegels en ze zijn nog nèt niet vergeten de prijskaartjes van hun nieuwe rijbroeken af te knippen.

Rodeo
Onze merrie wordt van stal gehaald en uitgebreid bekeken. Na kennismakingsrondje nummer 1 volgt dan de proefrit. Dochterlief stapt op de merrie en moeder vertelt nog even trots hoe druk haar dochter het heeft met het inrijden van jonge hengsten op de manege. Ze is net aan de overkant van de bak als de merrie zich ineens omdraait en in een rotgang heftig bokkend terug galoppeert. Als bij een professioneel rodeopaard wordt het meisje huizenhoog de lucht in gelanceerd en belandt even later keurig op haar spiksplinternieuw beklede achterwerk.

Meisje begint te huilen en ik ren de merrie snel tegemoet. Net zo snel als de explosie uitbarstte, even zo snel is de merrie weer gekalmeerd en staat ze hijgend met haar hoofd tegen mijn lijf. Moeder komt nu naar me toe om me ernstig toe te spreken. Gedachten schieten door me heen maar ik kan geen woorden vinden om een zinnige verklaring te geven.

Love at first sight
Drie weken later is onze merrie verkocht aan een stewardess die haar supersonische baan wil compenseren met wat meer aardse binding. Het is liefde op het eerste gezicht. Een lege stal is alles wat overblijft, vele goede herinneringen en slechts één vervelend, onverklaarbaar, moment.

Eind goed al goed
Denk ik, maar een jaar later verneem ik via via dat de betreffende merrie is doorverkocht en de nieuwe eigenaar grote problemen heeft met haar. De merrie heeft bokken tot haar specialiteit gemaakt.

Bewijsmateriaal
“Zouden ze het echt over onze merrie hebben gehad?” vraagt mijn man een paar dagen later. Ik blijf hem een antwoord verschuldigd. Vast niet. Er zijn wel honderden merries te vinden van dezelfde kleur en dezelfde naam. Ook kan ik het niet geloven want ik had nog geen half jaar geleden een kaartje van de stewardess gekregen waarin zij schreef hoe blij zij was met haar aardling. Bijgesloten foto´s spraken voor zich.

Twijfel, twijfel
Maar ik twijfel. Misschien had ik indertijd de boksessie toch wat serieuzer moeten nemen en niet de schuld moeten leggen bij de matige rijkunstige kwaliteiten van het meisje. En had onze liefste merrie van stal ook wel eens minder goud karakter.

Ik bel de stewardess en gelukkig heeft zij nog steeds de merrie en gaat alles supersonisch goed.

Toch blijkt echter maar weer: niets is zo moeilijk als de psyche van een paard doorgronden en ook de zelfverzekerde paardenvrouw kan wel eens aan het twijfelen worden gebracht.

Toch???

Ik zocht naar het woord voor een mens die niet van dieren houdt. Bestaat dat wel?
Ik ken er namelijk een paar en ik probeer al jaren aan te tonen dat er iets aan hún mankeert. Dit probeer ik ook wetenschappelijk te onderbouwen, zodat ik dan sterker in mijn stalschoenen sta. Ik denk dat er iets in hun hersens ontbreekt. Een stofje of zo...

Vrienden maar geen dierenvrienden
Herkennen jullie ze ook? Ik zal geen namen noemen maar een voorbeeld:

Ik sta met die betreffende persoon bij het hek van het weiland en laat met trots een pasgeboren veulentje zien. Een geel hoopje nieuw leven ligt naast zijn moeder en slaapt, de flankjes gaan rustig op en neer. De vacht ziet er warm en wollig uit met kleine, lieve krulletjes. Er straalt zoveel rust en tevredenheid uit dat je vanzelf een warm gevoel krijgt.

Het veulentje wordt wakker en doet zijn hoofdje omhoog. “Ahhh, wat schattig”, zeg ik en nog voor ik “snoezig”, “doddig”en “zóóoo lief” kan uitspreken, maakt het veulentje een geluidje waardoor ik helemaal smelt. Hij probeert op te staan maar dit lukt amper met die veel te lange benen. Hij wiebelt heen en weer en pas na een paar pogingen lukt het. Klungelig staat hij een beetje te wiebelen en geeft een klein zuchtje, waarna hij op zoek gaat naar iets dat onder moeders buik hangt: een tankstation vol met warme melk. Een hoop gezoek want hij heeft de klok horen luiden maar hij weet nog niet precies waar de tepel hangt.
Enfin, het lukt en even later zien we dikke druppels melk langs zijn mondje lopen, want hij knoeit nogal. En maakt slurpgeluiden van heb ik jou daar.

EmotieLOOS
“Lief hè”, zeg ik nogmaals. Maar dan besef ik ineens dat die persoon naast mij nog geen woord heeft gezegd. Zij staat daar maar, kijkt naar het veulen en af en toe naar de merrie; haar gezicht vertoont geen enkel gevoel, helemaal niets. Ze vertoont gewoon helemaal niets. Nul. Nada. Noppes.

Zulke mensen dus. En of het nu om een pasgeboren veulentje gaat (dat toch echt bij het merendeel van de mensen, ook niet-paardenmensen, dus op zijn minst sympathieke gevoelens opwekt) of jonge caviaatjes of onze hond die zo'n ontzettend leuke puppy was...  deze mensen kunnen er niet warm of koud van worden.

Ik persoonlijk begrijp er weinig van, maar ik weet zeker dat er een woord voor bestaat. Wat was dat ook al weer? Geen gevoelens voor dieren hebben, dieren niet zien als sociale wezens, vrienden, geen enkele vriendschappelijke relatie hebben met dieren in het algemeen, of zeg maar: totaal ongevoelig of stoïcijns zijn ten opzichte van dieren. Dieren-apathie?

Nader onderzoek
Ik ga hier even verder induiken en kom er op terug. Ik heb er behoefte aan om een verklaring te vinden, want ik begrijp het gewoon niet....

Ik sta de paddocks uit te mesten en mijn gedachten staan op nul. Een heerlijk ontspannen klusje dat bij de dagelijkse routine van veel paardenmensen hoort.
Maar er is iets vreemds aan de hand...

Hè? Nu al lente?
De eerste sprieten van die ellendige, woekerende smeerwortels steken alweer uit de grond en ik zie ineens een paar Jacobskruiskruidroosjes die het wederom aandurven om in mijn weiland te gaan groeien.  Het is  bovendien zo warm dat ik mijn jas uitdoe.

Klimaatontkenners
Willen de klimaatontkenners even langskomen?  Het is echt geen winter hier hoor!  En wij maar hopen op een dik pak sneeuw, een Elfstedentocht en briesende witte paarden in de sneeuw. Waterbakken te lijf gaan met een flinke schop om het ijs te breken. Glijdend op je laarzen stoeien met klompen mest en een kruiwagen die glibberig koud aanvoelt.  En een paard rollend door de sneeuw met zijn nèt nieuwe deken aan.  Alle ellende, al het plezier.  Het hoort gewoon zo.

Maar waar is de winter (gebleven) ?

Social Media:
Op Social Media lijkt iedereen gelukkig te zijn. "Het gaat de goede kant weer op",  "Ahh, lekker straks weer in bikini",  "Genieten joh!", wordt er massaal in koor geroepen.

Wij mensen zijn een raar soort. We denken op (te) korte termijn, hebben een slecht geheugen voor wat betreft de geschiedenis en kijken niet verder dan ons eigen tuinhekje (weilandhek in ons geval).

Dus besluit ik maar even onze paarden aan het woord te laten:

"Meiden wat vinden jullie er nu van?"

Onze oude merrie kijkt mij aan, slaakt een diepe zucht en gaat vervolgens verder met haar hooi op te eten.
Wellicht is dit statement van haar álles-zeggend.

De jonge, drachtige merrie wil wel even haar ei kwijt.
Gelukkig niet letterlijk, want de dracht moet nog een tijdje.  Ze is stront-chagrijnig en wijst mij op het feit dat ze al bijna alleen maar hooi krijgt en het sappige gras mist.  Haar geklaag is duidelijk. Ze is een Fjord;  ze houdt van kou en een pak sneeuw op haar rug.

Onze jaarling kijkt mij vragend aan.  Ze begrijpt er weinig van. Sneeuw? Hoe ziet dat eruit dan? Witte regen? Hagel? Kou?  Ze schudt haar hoofd en loopt van mij weg. Ze sluit zich aan bij haar moeder (de oude merrie) en gaat verder met eten.

Rassen-discriminatie?
Ik kan zo langzamerhand mijn conclusie wel trekken, hoe de paarden denken over het wegblijven van de winter.  Maar de drachtige merrie is toch slimmer dan ik dacht.  Ze vindt dat ik mijn vraag ook aan 'andersoortige paarden' moet vragen om een goed beeld te krijgen van de mening van paarden in het algemeen.  Ze beticht mij nog nèt niet van rassendiscriminatie.

"Vraag het maar eens aan die hete sprieten", zegt ze, en wijst met haar voorhoef naar de Arabische volbloeds van de verre buren. "Die zijn wel wat gewend en verheugen zich vast alweer op de hete zon op hun donder".

Zou het echt zo zijn? Ik betwijfel het. Wellicht kunnen zij beter tegen de hitte.  Maar een beetje paard - vooral in Nederland - moet toch een normale zomer waarderen met vooral GROENE weilanden. Geen hitte en verschroeid gras.  En geen miezerige, grijze winters maar échte winters met witte sneeuw.

Hoe herken je échte paardenmensen?  Aan stalschoenen met geruite sokken? Of waxjassen en spijkerbroeken? Aan per ongeluk achtergebleven strootjes op hun kleding of in hun haar? Of aan hun disciplinaire levensstijl...

Dwingende discipline
Je herkent paardenmensen vooral aan het laatste. Want als je paarden hebt of verzorgt is er een regelmaat die vanzelfsprekend is, maar voor niet-paardenmensen soms moeilijk te begrijpen is.
Je kan het wel laat maken tijdens een feestje of etentje, maar de paarden moeten 's ochtends weer gevoerd worden. Uitslapen is er niet bij. En is jouw paard in training? Dan ga je rijden of longeren, ongeacht of je hoofdpijn hebt of dat het regent.

(veel) Eisende etmaal
Paardenmensen hebben vaak een etmaal afgesteld op de behoefte van het paard.  Wordt het twee of drie keer per dag gevoerd? Iedere dag uitgemest of is er meer een weekritme dat goed werkt?  Hoe het etmaal er ook uit ziet, het is geen gunst maar een eis.
Een voerbeurt overslaan, een paard 24 uur op stal laten staan of een uitmest-ronde overslaan, is helemaal niet ter sprake. Op een uur of half uurtje komt het vaak niet aan, maar een etmaal is een etmaal en een paard vaart wel op routine en regelmaat.

Spartaanse seizoenen
Zullen we de lastige winter maar overslaan? Wat een gedoe met klompen sneeuw onder de hoeven, bevroren waterbakken of erger: gesprongen waterleidingen en een spekglad erf.

En wat dacht je van de herfst? Regen, regen en nog eens regen. Je laarzen verdwijnen in de modder en er is geen droog plekje meer te vinden in het weiland of in de paddock. Regendekens lekken door en je paard staat te snotteren.

Lang leve de zomer! Maar is dat echt zo? Het eeuwige gevecht tegen horzels is geen pretje. Oververhitting is zeer gevaarlijk voor paarden en in de waterbakken groeien al algen na de schoonmaakbeurt van gisteren. Een zorgeloos seizoen? Echt niet!

Strakke schema's
Ooit de blog gelezen over paarden als levensstijl? Dat is toch niet niets, al die taken, al die strakke schema´s...

Dan rest de vraag: wat is er nu eigenlijk zo leuk aan een paarden hebben of verzorgen? Al die zorgen, al die veeleisende taken, de strenge schema's....

Paardenmensen denken daar eigenlijk nooit zo over na. Je doet het gewoon. Waarom? Omdat het moet en omdat je graag een gezond paard wilt hebben en welzijn hoog in het vaandel staat. De dwingende discipline went en de grootste beloning is toch echt wel het gehinnik dat je tegemoet klinkt als je aan komt lopen....

(.. soppend met je laarzen door de modder, 
.. voetje voor voetje schuivend over een glad erf,
.. of zwetend en zuchtend van de hitte....)

Discipline moet zijn. En dat is gewoon vanzelfsprekend.

Een anders-dan-anders digitaal kerstkaartje. Maar het zijn dan ook een anders-dan-anders kerstdagen dit jaar. Wij wensen jullie fijne dagen en maak er (toch) iets moois van.

Een veulen is verkocht en zal in het najaar worden opgehaald. De kopers hebben op ons verzoek een extra reisgenoot meegenomen. Het veulen zal namelijk een lange reis moeten maken en uit ervaring weet je dat het beter is als het veulen de eerste keer niet alleen in de veewagen staat. Zo´n reis kan een enorme indruk maken op een veulen en als het een negatieve ervaring wordt, is er een kans dat het veulen denkt: “dit eens maar nooit meer”. En probeer ze dan maar eens een volgende keer op de wagen te krijgen.

De veewagen komt het erf op en de koffie staat te pruttelen. Kennismaking, koffie en de zaken worden afgehandeld. Dan komen de kinderen binnen, die net van school naar huis komen en klimmen om m´n schoot. “Hebben die al een pony?,vraagt de koper van het veulen.
Nee, ze hebben nog geen eigen pony. Ze zijn namelijk nog erg jong. Ze zijn nog ontzettend speels en ik ben bang dat ze een pony net zo zullen behandelen als barbie´s en autootjes. Vooral die laatsten hebben heel wat te verduren want zoonlief heeft veel talenten om later een succesvolle sloperij te beginnen. Ook dochterlief gaat niet al te zachtzinnig met haar barbie´s om en over knuffels zullen we het maar niet hebben. Die eindigen meestal in de hondenmand waar de hond het werk afmaakt….

De veewagen gaat open en de koper van het veulen haalt een Welsh A pony'tje van de wagen af. “Kijk, is deze niet leuk voor de kinderen?”, vraagt hij. Een prachtig schepseltje kijkt me met grote ogen aan en m´n hart begint sneller te kloppen. Ongelofelijk, alles erop en eraan, een lief koppie, mooie sterke benen en van die manen waar je onmiddellijk vlechtjes in wil leggen. Nog voor dat de vraag over het karakter is gesteld, zijn de kinderen er al bovenop gezet en joelen van plezier. Ze maken zowaar hun eerste ritje over het erf. Hun gezichtjes stralen van zoveel geluk dat het nu wel erg moeilijk wordt om de pony weer de veewagen in te sturen. En zo zal dus deze pony de geschiedenis ingaan als de snelste impulsaankoop ooit...

Een jaar later
Onze zevenjarige dochter houdt van de pony, zoals ze ook van alle andere dieren houdt. Ze knuffelt de pony en wil af en toe ook wel een ritje maken. Dan zit ze er even bovenop, kijkt wie er allemaal naar haar kijkt en na een paar rondjes door de bak vind ze het wel genoeg. Weg is ze. Daar staat moeders dan, met een opgezadelde pony aan een touw en een groot vraagteken op haar gezicht.

Dochterlief ziet het paardrijden, net zoals bijna alles om haar heen, als spel. Prima, zo hoort het begin ook te zijn. Maar spelletjes duren maar kort en het tempo van kinderen is razend hoog. Hoe ga je hier als ouders mee om? Hoe houd je het leuk voor kinderen en hoe stimuleer je ze op een positieve manier? En vooral: hoe maak je van deze kinderen, verstandige paardenmensen die later respectvol met paarden omgaan?

Vroeger was anders
Toen ik zelf een jaar of zeventien was, stond mijn paard bij een gezin in pensionstalling. Heel wat uren van de dag was ik hier op het erf bezig met mijn paard. De indrukken die ik daar heb opgedaan liggen nog vers in mijn geheugen. Moeder des Huizes had drie dochters. Twee dochters reden fanatiek paard en dat loog er niet om. Dochter nummer drie liep vaak op het erf rond maar had geen behoefte de wereld vanaf een paardenrug te ervaren. Zij was dol op zeilen en alles wat met watersport te maken had. De moeder was op alle drie de dochters even gek. Dochter één die reuze haar best deed maar weinig talent bleek te hebben. Dochter twee die de sterren uit de hemel reed en dochter drie die op een skateboard op het erf tussen de paarden door zeilde om te oefenen voor haar surfplank. Dochters één en twee hebben het beiden op hun eigen manier ver geschopt in de paardenwereld.

Gedeelde hobby's
Vaak denk ik nog aan dit gezin. Diep in mijn hart was ik natuurlijk een beetje jaloers op deze meiden. Alle drie. Niet alleen vanwege de paarden maar vooral ook vanwege de gedeelde interesse met de moeder. Ik had bovendien respect voor de moeder die de juiste balans wist te vinden tussen hun talenten stimuleren maar ook andere interesses te accepteren. Dochter drie hield van zeilen. Moeder wist ook hier gevoel voor op te brengen, terwijl ze ongetwijfeld liever aan de rand van een manegebak stond te kijken dan vanaf een steiger over het water tuurde en waarschijnlijk nauwelijks de zeilboot van haar dochter wist te onderscheiden van andere zeilboten.

In mijn geval lag alles anders. Paardenliefde kwam niet voor in onze familie. Mijn moeder was zelfs als de dood voor paarden. Zo erg zelfs dat ze ons de bosjes in sleurde als ze in de verte in het bos paarden zag aankomen. Als ze een broek aan had gehad was ze ter plekke in de boom geklommen en had ze ons mee naar boven gesleurd. Ik schaamde me en was zelfs boos want haar beschermende rug ontnam mij het zicht op de prachtige wezens die even later voorbij kwamen.

Pas toen ik een jaar of 11 was kon mijn paardenliefde zich ontwikkelen doordat ik een verzorgpony kreeg. Ik klom erop en kwam er nog zelden af. Stiekem denk ik wel eens hoe het leven eruit had gezien als ik bij dat andere gezin was geboren en opgevoed. Gedachtes die iedereen wel eens heeft. Maar het leven loopt zoals het loopt en in mijn geval hebben de paarden toch een grote plaats in m´n leven gekregen. Bovendien begreep ik algauw mijn moeders angsten en bezorgdheid maar al te goed toen ik zelf moeder werd.

Onbewust opgedrongen dromen
De jeugdherinneringen komen steeds vaker naar boven omdat mijn dochter zo langzamerhand de leeftijd bereikt die ik had toen de paardenliefde mijn leven begon te beheersen. Bij mijn dochter bespeur ik echter (nog?) niet die gevoelens.  Ik kon alleen maar dromen van de pony die zij nu heeft. Voor haar is het de normaalste zaak van de wereld. Omdat moeders de hele dag met paarden bezig is en de paarden om het huis heen lopen, horen de paarden gewoon bij het dagelijkse leven. Dat is er dus met de paplepel ingegoten.

Iets wat “normaal” is wordt niet als iets bijzonders beschouwd. Zo kom ik zelf uit een schaats-fanaten familie. Ik ben zowat geboren op schaatsen. Zodra er een filterdun laagje ijs lag, kwamen de schaatsen te voorschijn. Mijn vader schaatste de Elfstedentocht alsof het een ommetje was en verwachtte eigenlijk van ons dezelfde interesse en liefde voor schaatsen. Maar schaatsen was voor mij: pijn in m´n enkels, een striemende wind in m´n gezicht en het enige genot: warme chocolade melk na afloop die ik dan verkleumd opdronk tot m´n lichaam weer een beetje tot leven kwam. Zodra ik uit huis was heb ik m´n schaatsen verkocht...

Verwachtingspatronen
Als kind dúrf je het gewoonweg niet te vertellen dat je een bepaalde sport of hobby niet leuk vind. Zeker niet als dit bij de normale familietradities en bezigheden hoort. Je doet het gewoon, simpelweg omdat het van je verwacht wordt en omdat je ouders zo trots op je zijn wanneer je aan hun verwachtingspatroon voldoet.
Positief stimuleren mag maar houdt dus in de gaten dat kinderen ook andere interesses kunnen hebben en dit niet altijd even duidelijk kenbaar (durven) maken.

Plaatselijk onderzoek levert mij wat ideeën op om straks mijn dochter toch door positieve stimulatie paardrijden te leren. Een manege-eigenares verteld dat het vooral bij jonge kinderen verstandig is om met Voltige te beginnen. Groepsgewijs worden de kinderen op een heel aardige en speelse manier vertrouwd gemaakt met het paard en de wereld vanaf een paardenrug. De meeste kinderen vinden vooral de combinatie met gym hierin erg leuk. De helft van de kinderen stroomt op een gegeven moment door naar de beginnersklasjes en de andere helft heeft het na verloop van tijd wel gezien. Voltige is een leuke kennismaking met de paarden, de sfeer op de manege en alles wat er zo´n beetje bij komt te kijken.

Een kinderpony
Indien de kinderen door willen gaan en er een mogelijkheid is om een kinderpony te kopen dan is het een absolute noodzaak is om te beginnen met een kindvriendelijke pony.

In Engeland hebben ze hier zelfs een heel systeem voor. Pony´s worden qua fokkerij en verkoop ingedeeld naar: First Pony, Second Pony etc. Qua karakter en maat hebben de Engelsen een traditie en kennis opgebouwd waar je als ouders bijna blindelings op kunt varen. De Engelsen zijn goed in het fokken van pony´s. De meeste rassen afkomstig uit dit land hebben hun betrouwbare karakters wel bewezen: Welsh Pony´s, Connemara´s en vooral de New Forest pony´s. Een goede keus is bijvoorbeeld een oudere New Forest pony te kopen voor een jong kind. Een pony die al een sportcarrière achter de rug heeft en een levenswijsheid heeft verworven. Dit soort pony's zijn goede leermeesters en tonen vaak opvallend veel intelligentie en geduld.

De Welsh A pony´s zijn ook vaak leuke First Pony´s. Onze Welsh A merrie ziet mij als noodzakelijk kwaad en is zelden enthousiast als ik haar benader. Als ze de kinderen in de verte hoort, spitsen haar oortjes en begint ze zelfs te hinniken. Die genen zitten er gewoon in. Alleen in een uitzonderlijke situatie zou ze misschien verkeerd reageren, voor de rest is ze 99% betrouwbaar in het nabij zijn van (kleine) kinderen.

Een goede start
Koop een ervaren pony, een rustig karakter en even belangrijk: een exterieur die past bij een jong kind. Een zware, flegmatieke pony kan geschikt lijken, maar één ruk aan de teugels en je kind ligt eraf. De overweging om een grotere pony te kopen omdat het kind er dan langer mee doet, gaat meer op voor fietsen en kleding. Natuurlijk is het vervelend als een kind op een gegeven moment te groot wordt voor een pony, maar indien de pony inderdaad blijkt te beschikken over een gouden karakter en kindvriendelijk temperament, dan zijn er genoeg ouders en dolgelukkige kindjes die in de rij staan zo´n pony over te nemen en er even gelukkig mee zijn. De pony kan misschien ook blijven indien er ruimte en budget genoeg is want zo´n kleine pony wordt toch vaak onderdeel van een gezin.

Talent ?
Indien kinderen die echt interesse en talent hebben om door te gaan met paardrijden dan kan het aanleren van discipline kan geen kwaad. De moeder die daar in de manegebak met de opgetuigde pony staat mag haar dochter best terugfluiten. Net zoals speelgoed opgeruimd dient te worden, zo gaan we dus ook eerst de pony samen afzadelen, wat voer geven en weer op stal (of weiland) zetten. Konijnen en cavia´s dienen in een schoon hok te zitten en iedere dag vers voer en water te krijgen, de pony dient even zo goed verzorgd te worden, al lijkt het allemaal wat moeilijker te bevatten.
Spelenderwijs kun je de kinderen een hoop leren. De behoeftes van dieren en vooral de dieren leren aanvoelen. Een pony kan niet praten maar kijk naar de lichaamstaal, nu geeft de pony duidelijk aan dat hij het lekker vindt om geborsteld te worden.

Gepaste verantwoordelijkheden
Door een hoop te investeren in deze kleine dingen kan er een basis worden gecreëerd voor het kind om later een goed mens ten aanzien van dieren te worden. De dagelijkse verzorging moet even belangrijk worden gemaakt als een buitenritje of wedstrijdje. De juiste balans vinden is de kunst. Een kind kun je geen verantwoordelijkheden geven die het nog niet aankan. Een kind hoort te spelen en het spel is de basis voor een verder leven.

Zo ook met de paarden en de omgang met dieren in het algemeen; spelenderwijs een dier leren te begrijpen is beter dan een kind teveel pushen of echt doordrammen. Ouders die van hun kinderen potentiële Anky´s willen maken, leggen te veel druk op een kind. En net zoals ondergetekende haar schaatsen verkocht zodra ze uit huis was, zo zal een kind niet meer naar haar pony omkijken als er geen lol aan te beleven valt.

Dieren en kinderen
Ouders mogen niet te hoge verwachtingen van hun kind hebben of laten blijken. Niet ieder kind is getalenteerd genoeg om echt goed te leren rijden. Het is beter om je te concentreren om het kind een goed gevoel voor paarden te leren ontwikkelen, of dieren in het algemeen. Op het Journaal werd er gesproken over een rapport waarin geconcludeerd werd dat kinderen die met dieren omgaan later minder kans hebben “de fout” in te gaan…

Dan toch moedersdroom?
Een kind met een pony is dus niet alleen een droom van menig moeder maar ook een goede manier om een kind meer dan alleen paardrijden te leren. Respectvol met dieren leren omgaan en eigen talenten en gevoel ontwikkelen. Indien je het kind positief hebt gestimuleerd maar ook alert bent gebleven voor tegenovergestelde signalen, dan heb je het goed gedaan.

Ook als blijkt dat het kind totaal geen interesse in paarden en pony´s heeft en liever op de tennisbaan staat of voor een zeilboot spaart. Natuurlijk is het heel jammer als je niet dezelfde interesses deelt met je kinderen of de rest van je gezin. Maar voor het kind (en de pony!) is het beter als je eerlijk tegen over elkaar kunt zijn.

Het circus in 'life as we know it' is allang voorbij. De Rijksoverheid heeft het gebruik van wilde zoogdieren in circussen verboden. Geen olifanten meer op krukjes, tijgers die door brandende hoepels moeten springen en giraffen die even een rondje publiek doen...

Dit verbod geldt sinds 15 september 2015. Paarden vallen daar niet onder. Paarden zijn tenslotte geen wilde dieren.

Dierenwelzijn
Alles over dierenwelzijn en het verbod op wilde dieren in het circus kun je lezen in dit rapport:
https://www.rvo.nl/onderwerpen/agrarisch-ondernemen/dieren-houden/dierenwelzijn/geen-optredens-meer-met-wilde-zoogdieren

Paarden in het circus
Maar hoe zit het nu met paarden in het circus? Zijn er überhaupt nog circussen? Na de corona-beperkingen (Joost mag weten wanneer we weer met zijn allen bovenop elkaar gepropt in een volle circustent mogen zitten...) zal de discussie weer op gang komen.
Horen circuspaarden nog wel bij deze tijd?
Hebben circuspaarden een goed leven?
Hoe worden ze getrained?

Zoveel paardenmensen, zoveel meningen.  Wij zijn benieuwd naar jouw mening.

In de tussentijd hebben wij een paar alternatieven voor jou gevonden:

1. Geniet van een modern circus:

2. Lees alles over stokpaardrijden en geniet van deze humoristisch optreden, dat niet is bedoeld om stokpaardrijden belachelijk te maken, maar er juist meer bekendheid aan te geven:

3. Zelf kunstjes (leren) doen met je paard of pony. De mooiste video!

Zo zie je maar. De mens is flexibel en inventief.  We zijn benieuwd hoe de toekomst er voor circuspaarden en pony's uit gaat zien. Maar dat die anders zal zijn dan voorheen, is zo goed als zeker.

Reacties via de mail? Altijd welkom.

'Dit artikel is gebaseerd op de clinic bij Bobby True Horsemanship, Bobby heeft duidelijke uitleg gegeven over zijn visie op onze manier van omgang met paarden'.

Op Facebook kom ik een vriendin tegen van vroeger. Héél vroeger! Gezamenlijke herinneringen komen naar boven. Mooie en één hele slechte...

Paardenmeisjes pur sang
Dat waren we, van die echte paardenmeisjes. Zaterdag rondhangen op de manege en je flink uitsloven voor misschien wel een uurtje extra les. Na school naar 'het landje' waar enkele pony's stonden in oude schuurtjes en stukjes-aan-elkaar-geknoopt-weiland. Maar de pony's waren lief en we mochten er af en toe op rijden. En er waren natuurlijk ook leuke jongens in de buurt ;>)

Ponykamp?
Tot ik met een geweldig plan kwam. Samen op ponykamp!  Ik had een folder van iemand gekregen en het zag er allemaal super cool uit. We maakten een plan om onze ouders over te halen en we pakten onze koffers alvast in.
Het ponykamp was ver weg maar de folder zag er geweldig uit en de pony's leken helemaal het einde! Daar gingen we, een paar maanden later in de auto, die overbeladen was met koffers vol paardenmeiden-spullen. Helemaal naar de andere kant van Nederland,  waar we de mensen niet eens konden verstaan.

Strafkamp!
Om een lang verhaal kort te houden; we waren op een soort strafkamp terecht gekomen. De paarden waren grote KWNP-fokmerries. Niets leuke pony's met lange manen die we wilden vlechten.  Er waren ook geen mooie Haflingers, lieve Fjorden of snoezige Welshjes die ons in de folder zo zoet hadden aangekeken.

De paarden waren sterk en zaten vol hormonen want ze wilden bij hun veulens zijn, die stonden schreeuwen op stal. En daar moesten we dan mee in een kleine buitenbak rijden. De eigenares, ik noem haar even voor het gemak 'Maleficent' (alleen was ze niet zo mooi als Angelina Jolie...), schreeuwde nóg harder. We moesten de paarden in stelling rijden en aan de teugel. Mársssss!

Huilend kwamen we van de paarden af waarop we de rest van de dag op een zolder bij elkaar gingen zitten.  We lazen de Penny en hadden heimwee...

Langs de snelweg
Maar Maleficent had een leuke verassing voor ons. Een spannende dropping! Dit hield in dat we gewoon 's avonds laat werden achtergelaten in een bos. En leuk jóh, we mochten zelf de weg terug vinden. Het enige wat ik me nog kan herinneren is een héél donker bos,  dat we op een gegeven moment langs de snelweg liepen en uiteindelijk in een  auto, van een verbaast echtpaar, zijn teruggebracht naar het strafkamp. 

Een paar dagen later waren we thuis en we hebben het  nooit meer over het strafkamp gehad.

Dertig jaar later:

Vriendin: "Weet jij nog dat ze in het oor van die hond beet?" En flop daar ging een gedelete foldertje in mijn hoofd open, die jarenlang toch ergens was blijven zitten op de harddisk. En nog één nare herinnering: die keer dat ze een paard op stal zó genadeloos afranselde en wij als pennymeisjes helemaal gechoqueerd waren. Waarom dit paard nu zo op z'n sodemieter kreeg, weten we niet meer. Maar de herinnering was vréselijk.

Eén ding lieve paardenmensen: straf nooit een paard (of hond) waar jonge kinderen bij zijn. Die herinnering zal blijven en kan zomaar ineens dertig jaar later weer ergens opduiken.

Sowieso niet doen, nooit doen, überhaupt niet over na denken. Afgesproken?!