Paardenmest: een fascinerend product

Tekst: Sanna van den Akker

Mest en paarden zijn onlosmakelijk met elkaar verbonden. Voor de een vervelende bijkomstigheid, voor de ander geen enkel probleem. Veel mensen zien mest alleen als een lastig afvalproduct waar je zo snel mogelijk vanaf moet zien te komen.

Voor mij is mest veel meer dan dat, sterker nog: ik ben er door gefascineerd! Misschien vind je me nu een heel vies mens, maar ik vertel graag waar die interesse vandaan komt en wat voor veelzijdige materie mest is.

Persoonlijk vind ik het een heerlijke klus: mest opruimen. Niet dat ik het de hele dag wil doen hoor, maar ik loop minimaal twee keer per dag de paddock en/of wei door om de mest te verwijderen. Als de pony’s niet aan het eten zijn, begeleiden ze me er graag bij. En anders zit mijn kat graag op mijn schouder toe te kijken hoe ik de klus weer klaar.

Maar waarom vind ik het zo prettig om te doen?
Daar zijn meerdere redenen voor.

Om te beginnen is het voor mij als niet-ochtendmens een goede manier om rustig wakker te worden: je hoeft er niet heel erg bij na te denken en je lichaam komt in beweging. Na het werk is het juist heerlijk om weer met beide benen op de grond te staan en te sjouwen met een kruiwagen vol mest: back to basic!

Er schijnt trouwens ook een ongeschreven paardenwet te zijn dat, ook al ligt er maar één hoopje mest, je daar als paard doorheen moet lopen… Of ben ik de enige met dit unieke paardenras?

Als er meerdere paarden bij elkaar lopen kun je vaak aan de vorm van de mestballen, soms in combinatie met de mestplek, zien van welk paard de mest is. Ook als je paard op stal staat, weet je vaak precies in welke hoek het dier graag mest, of ze de mest weer bedekken met stro of juist alles verpulveren en door de hele stal heen lopen. Als kind had ik de rare fantasie dat ik wel mee wilde doen aan het programma Wedden Dat. Ik zou dan aan de stal kunnen aflezen welk paard in welk stal had gestaan door naar de mest te kijken. Natuurlijk heb ik nooit werk gemaakt van deze opmerkelijke fantasie, maar het geeft wel aan dat ik er zelfs toen al opmerkzaam op was.

Tijdens het mestruimen kun je veel informatie aflezen over je paard. Als het goed is weet je hoe de mest van je paard(en) er normaal gesproken uitziet. Hierdoor kun je het opmerken wanneer er afwijkingen zijn. De mest kan bijvoorbeeld ineens veel dunner zijn dan je gewend bent of afwijkend van kleur. Dit kan een aanwijzing zijn dat de voeding te ‘rijk’ is voor je paard en je beter minder of een andere soort kan gaan voeren. Ook als je paard te lang in het malse gras heeft gestaan, vertaalt zich dat zeer snel door in dunne mest.

Nog een belangrijke oorzaak van dunne mest is stress. Soms kun je de oorzaak echter niet duidelijk terugvoeren en is het raadzaam om je paard door een dierenarts te laten onderzoeken. Er zijn vele redenen voor afwijkende mest, denk bijvoorbeeld ook aan een wormbesmetting, te veel zand in de darmen, virussen, bacteriën, voedselallergie of een stofwisselingsstoornis. Als er ook nog vers bloed te zien is bij de diarree dan kan er onder andere sprake zijn van salmonella, giftige stoffen in de darmen, een zeer ernstige wormbesmetting of een tumor in het laatste deel van de darmen.

Behalve aan diarree, kun je aan de mest ook nog aan andere dingen aflezen of je paard gezond is. Een heel duidelijk voorbeeld is de mest waarin de wormen krioelen. Het kan zijn dat dit het resultaat is van een ontwormingsspuit. Zo niet, dan wordt het daar wel tijd voor. Als je geen wormen in de mest ziet, hoeft dat niet te betekenen dat er geen wormen zijn. De beste manier om te ontwormen is door eerst mestonderzoek te laten doen. Je hoeft dan alleen te ontwormen als dat nodig is en je weet dan tenminste ook welk middel je het beste kunt geven.

Is de mest geel of wit van kleur? Dan is het tijd om direct de dierenarts te waarschuwen. Dit betekent dat de gal niet of niet voldoende afgegeven wordt aan het maag-darmkanaal. Gal zorgt namelijk voor de bruine kleur aan de mest. Maar meestal als de mest deze bleke kleur heeft, zie je al symptomen van koliek bij je paard. Een blokkade van afgifte van de gal is namelijk erg pijnlijk!

Afijn, je hebt de mest beoordeeld. Maar ook aan de plek waar je de mest vindt, kun je soms wat aflezen. Als je paarden normaal gesproken hun mest verspreiden over een aantal plaatsen, maar nu ligt het maar in één hoek van je paddock dan vertelt dat vaak wat. Het kan zijn dat je paarden deze dag veel slomer zijn geweest dan normaal, maar ook een vervelende ervaring op een bepaalde plek in de paddock kan ervoor zorgen dat alleen maar in hun veilige hoek willen staan.

En we vinden dan misschien mest vaak een probleem, maar een nog groter probleem is: geen mest. Een van de eerste dingen die je doet als je je paard veel ziet liggen en naar zijn buik ziet kijken, is kijken of er verse mest te vinden is. Dit geeft je een indicatie of er sprake is van een verstopping van de darmen. Hoe blij je soms kunt zijn dat je de staart omhoog ziet gaan en een heerlijke dampende drol uit ziet komen. Leg dat maar eens uit aan een niet-paardenliefhebber…

Eén van de merkwaardigste toepassingen van mest hoorde ik enige jaren geleden van iemand die met zijn hengst naar de hengstenkeuring ging. Deze eigenaar had wel een heel aparte manier van het ‘wassen’ van zijn hengst. Hij had van een oud boertje uit de Betuwe gehoord dat je de eigen mest van het paard op water moest zetten en hiermee het paard moest insmeren. Daarna op laten drogen en weer uitborstelen. Het resultaat was verbluffend: ik heb nog nooit zo’n mooi glimmend paard gezien! Zelfs zijn witte benen waren stralend wit.