Film recensie “The horse whisperer” (1998)

Door: Edwin Stok
Film recensie “The horse whisperer” (1998)
een film met rauwe emotie  (naar het gelijknamige bestseller boek uit 1995)

Aangrijpend begin
De film “The horse whisperer” schoof net zo hard de bioscopen en de huiskamers in als de vrachtwagen die aan het begin van de film vol op de remmen ging, schaarde dwars over de weg, en het paard van de 14-jarige Grace vol op de borstkas ramde. Resultaat: Grace (gespeeld door Scarlett Johansson) in het ziekenhuis met een gedeeltelijke beenamputatie, haar vriendin Judith (gespeeld door Catherine Bosworth) en haar paard Gulliver die mee reden zijn dood, en het paard Pilgrim (de hengst Hightower) is zwaar gehavend met schokkende ontvlezing over de borstkas en de neus. Dat krijgt de kijker zo op het bordje, inclusief de loeiende remschijven, het schuivende en stuiterende rubber van de 18 vrachtwagenwielen en de klap van de botsing. Over een aangrijpend begin gesproken .. 

Trauma
Paard en jongedame hebben een flink trauma opgelopen, en vóór de eerste hereniging sinds het vreselijke ongeluk wordt Grace gewaarschuwd om géén schrik te laten zien aan haar paard Pilgrim. Maar Grace schrikt gigantisch bij de aanblik. Het paard voelt zich door haar ontzetting compleet afgewezen en Grace voelt dat, maar raakt in paniek. Pilgrim èn Grace zijn nu geestelijk geknakt en in de vernieling. Dit is een filmbegin met confronterende rauwe emotie dat zonder enige demper je besef binnen dringt.

Oneens
Wat het probleem verder verergert, is dat de beide ouders het niet eens zijn over hoe het nu verder moet met Pilgrim en met hun dochter. De moeder neemt bruusk een besluit tegen het advies van haar man (gespeeld door Sam Neill) in, en zet het paard in een trailer en de dochter in de passagiersstoel. Zo gaan de drie de baan op en reizen vanaf Long Island dwars door de Amerikaanse Staten, met een missie waar alleen mams achter staat, niet ontvankelijk voor enig protest, tranen of weigering. Intussen verzwijgt ze dat ze telefonisch al contact heeft gehad met het reisdoel, en dat die haar simpelweg “nee” had verkocht. Maar mams drijft haar zin door.

Montana
Want moeder Annie (gespeeld door Kristin Scott-Thomas, die daarvoor speelde in een andere grote film, “The English patient”) heeft zich voorgenomen om dochter en paard toe te vertrouwen aan rancher Tom Booker (gespeeld door Robert Redford) in de Staat Montana, die de naam heeft dat hij paarden begrijpt en in hun ziel kan kijken. In eerste instantie wil de man niet eens naar het paard kijken; “wat begreep je niet aan ‘nee’ ?” maar de moeder van Grace laat zich na zo een lange reis niet afschepen. De familieleden van de rancher zien het met lede ogen aan omdat ook Tom een zwakke kant heeft die zij goed kennen. Tom is een gescheiden vrijgezel en zou best eens kunnen vallen voor de getrouwde moeder van Grace.

Grace en Pilgrim maken na verloop van tijd een connectie met Tom Booker, maar beide hebben veel geduld, compassie en begrip nodig. Tom geeft hen dat, en het   - vooral geestelijke -  herstel begint, terwijl de kijkers getrakteerd worden op de vergezichten van Montana en de Rocky Mountains. 

Paps op bezoek
Onaangekondigd verschijnt op een dag de vader van Grace, die zich had voorgenomen om zijn gezin mee terug naar huis te nemen. Hij merkt dat zijn vrouw zich aangetrokken voelt tot Tom Booker, en een moeilijk gesprek tussen de twee ouders volgt. Paps vertrekt na enkele dagen in zijn eentje zoals hij gekomen is. Annie neemt meer tijd om de moeilijkste beslissing uit haar leven te nemen. Grace is niet blind en niet doof. Deze ontwikkeling trekt een nieuwe wissel op de gevoelige tiener. Moeder Annie moet een afweging maken die impact gaat hebben op 4 levens. Als ze voor haar huwelijk kiest, zullen Tom Booker en zijzelf nooit meer helemaal dezelfde zijn. En als ze voor Tom kiest, zullen haar echtgenoot en haar dochter de dupe zijn.

Moeder en dochter waren met het paard Pilgrim naar Montana gereisd omdat er veel gerepareerd moest worden. En niet om nog meer kapot te maken. Moeders geweten ligt in de ene weegschaal. De hormonen in de andere. Dat lijkt de insteek van de filmregisseur te zijn die hier heel duidelijk afwijkt van het boek.

Boek en film
Wie zowel het gelijknamige boek (auteur Nicholas Evans) als de film kent, zal hebben gemerkt dat de film meer inzoomt op de diepere emoties van mens en dier, heel wat minder op de romantiek uit het boek, en ook een andere afwikkeling voorschotelt dan het boek. Doet het iets af aan de plots, of aan de film ? Ik vind van niet. In het boek neemt de buitenechtelijke soap van moeder Annie het leidende motief over terwijl Pilgrim en Grace nog volop in een geestelijke knoop zitten. In de film heeft Robert Redford naar mijn mening het plot verbeterd, puur & sereen gemaakt, en de consequente verhaallijn doorgetrokken om de focus op de hengst Pilgrim en de tiener Grace te houden. Die twee hadden een reparatie nodig die heel diep ging. Het eind van de film is idem dito anders dan het eind in het boek. Ik ga de spoiler niet weggeven, maar de keuze van Robert Redford kun je ook hier in hetzelfde kader zien.

Het heftige begin, en de balans er na
Het begin van de film is ontzettend heftig, maar de overige 2 uren zijn uitgebalanceerd, zeer getrouw aan Grace en Pilgrim die terecht de hoofdmoot vormen in dit filmscript. De regisseur van deze film is tevens de rancher in de film: Robert Redford. Is het zijn beste film ooit ? Dat mag iedereen zelf beslissen. Zijn er momenten in de film die jaren lang op je netvlies blijven staan ? Ja zeker weten.

Zowel het moment van de klap met de grote vrachtwagen, het verdriet van tienermeisje Grace na haar gedeeltelijke beenamputatie (“wie wil mij nu nog ? Ik zal altijd alleen blijven ! Ik ben een mankement..” – stel dat het je eigen 14-jarige tienerdochter betreft die zo hartverscheurend ontroostbaar is, lichamelijk èn geestelijk beschadigd .. hoe ga je daarmee om?), èn de grote schrik op het gezicht van Grace bij de eerste hereniging met de zwaar ontvleesde Pilgrim (die niet alleen het paard schokt maar ook de kijkers ; wat een “body language”.. , zijn momenten die de film een imponerend kader geven.

Door het lange verloop van het verhaal in de Staat Montana, en het rijpe geduld van Tom Booker, zijn die bepalende kadermomenten niet gaan domineren. Het geheel van de film neutraliseert de eerste indrukken. En daarmee worden niet alleen Grace en Pilgrim geestelijk genezen. Het heeft ook een helende werking op de kijkers die het schokkende begin zelf moeten verwerken en het een plaatsje moeten geven. Ik denk dat het juist dàt is, wat de film in balans brengt  - en wat de film de hoge kwaliteit geeft.

Een paard met ervaring
Niet alleen de menselijke cast was uitmuntend gekozen. Ook het paard dat de hoofdrol kreeg, de hengst Hightower, had al 18 jaren ervaring op filmsets, wat hem uitermate handelbaar maakte voor allerlei scenes.


boek-auteur: Nicholas Evans (26 juli 1950 – 9 augustus 2022)
filmproducent: Buena Vista Pictures / Touchstone Pictures
Regisseur: Robert Redford
script-schrijvers: Eric Roth (script schrijver van Forest Gump), Richard LaGravenese (script schrijver van The Fisher King & Madison County)
filmprijs nominaties: 19
filmprijzen: 4

The Horse Whisperer - Redford Lassos Powerful Saga - Variety   


                                September 2023, Edwin Stok