‘Vergeten plekjes’: hoe grondig inspecteer jij jouw paard?

Tekst: Sanna van den Akker
Paard en Content

Het is zaterdagavond, de telefoon gaat. Op zich niet zo raar, maar wel opvallend is dat het telefoontje komt van mijn buitenrijdvriendin die tot de generatie Y behoort en daarmee een telefoon voornamelijk gebruikt voor allerlei sociale media, maar zelden om te bellen. Paniek in de tent!

Ze heeft wat bloed gezien bij de penis van haar Fjordenruin en bij verdere inspectie ziet het er zo raar uit in zijn koker, er zit allemaal rare smurrie. Dit kan niet goed zijn! Als jarenlange bezitter van twee ruinen, moet ik glimlachen, en stel haar gerust. Ik bied haar aan om even te komen kijken, voor de zekerheid. Dit aanbod wordt met beide handen aangegrepen.

Voor mij is het controleren van de koker volkomen normaal en vanzelfsprekend. Maar is het gek dat vele eigenaren/verzorgers van ruinen (en hengsten), niet weten dat het controleren van de koker tot de standaardverzorging van een paard behoort? Ik ben dit onderwerp nooit tegengekomen in de enorme collectie paardenboeken die ik gelezen heb. Zo zijn er nog een aantal andere plekken van het paardenlichaam die vaak vergeten worden, maar waar je paard je dankbaar voor is als je er eens een blik op werpt.

Het bleek inderdaad mee te vallen met de Fjordenruin. Zijn koker was goed vies, maar na het schoonmaken met wat lauw water was alle ongemak weer verdwenen.
De typisch geurende, wasachtige substantie in de koker wordt ook wel smegma genoemd en bestaat hoofdzakelijk uit een verzameling dode huidcellen en huidvet. Normaal gesproken wordt dit afscheidingsproduct door het uitschachten van de penis naar buiten gewerkt en veroorzaakt het geen overlast. Een beetje smegma in de koker is ook helemaal geen probleem, het is zelfs noodzakelijk, net als huidvet. Smegma heeft een beschermende en vermoedelijk ook antibacteriële werking. De problemen ontstaan vaak pas wanneer er een overmatige productie van smegma is waardoor waarschijnlijk niet alleen de smegma maar ook ongewenste stoffen zich in de koker ophopen. Dit kan een goede voedingsbodem vormen voor een infectie.

Wanneer een ruin veel smegma produceert, zie je dat vaak doordat tijdens het liggen de vettige substantie vanuit de koker op de binnenkant van het achterbeen plakt. Bij een lichtgekleurd paard zie je dit goed zitten, en doordat het om een vetachtige substantie gaat is het met borstelen ook lastig weg te poetsen. Het zichtbare smegma op de achterbenen is voor mij altijd het signaal om de koker te inspecteren. Zo voorkom je het stadium dat de koker gaat stinken en in een later stadium zelfs kan opzwellen en er ergere problemen, zoals bijvoorbeeld plasproblemen, gaan ontstaan. Je kunt natuurlijk ook een aantal keren per jaar preventief controleren, zonder voorafgaande signalen. Dagelijkse inspectie is echt niet nodig, maar liever een keer vaker kijken, dan te weinig.

Er bestaat een groot verschil tussen ruinen, bij de ene ruin zul je regelmatig de koker moeten schoonmaken, terwijl het bij een ander praktisch nooit hoeft te gebeuren. Wat me persoonlijk opvalt, is dat je vieze kokers vaak ziet bij paarden die even niet lekker in hun vel zitten of hebben gezeten, en een van mijn ruinen heeft het vaak tijdens de periode dat hij verhaart.

Als het nodig is om de koker schoon te maken, dan kun je dat het beste doen met wat lauw water en een spons of washandje. Gebruik geen zeep, want dan ontvet je de koker te grondig. Doe niet je best om persé ook de penis te willen reinigen. Doordat je de koker hebt schoongemaakt, blijft er ook geen smeer meer achter op de penis bij het uit- en inschachten en zal deze binnen een paar dagen ook een stuk schoner eruitzien.

Bij heel veel viezigheid houd je uiteraard je paard extra goed in de gaten na het schoonmaken en controleer je binnen een aantal dagen of de koker redelijk schoon is gebleven of dat er herhaling nodig is. Is de koker dan nog steeds erg vies en blijft er een penetrante geur hangen, dan kun je het beste de dierenarts bellen. Er kan soms meer aan de hand zijn, wat vraagt om een deskundige behandeling.

Kijk goed uit hoe je paard reageert, zeker bij de eerste inspectie van de koker. Niet alle paarden zijn gewend om op deze plek aangeraakt te worden en vinden het nog vreemder als je daar met een emmer water aan de slag gaat. Ruinen die veel smegma hebben, zijn je echter vaak al snel dankbaar: het kan enorm jeuken en het schoonmaken lucht enorm op! Kijk dus niet raar op als je paard rare bekken aan het trekken is tijdens het schoonmaken, hij is gewoon blij dat er eindelijk eens gekrabd wordt. Het beste is natuurlijk om jonge paarden direct te leren dat inspectie van de koker een normaal onderdeel is van de verzorging. Het niet willen laten aanraken van de koker heeft niets met de antropomorfe gedachte te maken van preutsheid of seksualiteit, maar alles met het niet snappen of niet kennen van bepaalde handelingen.

Niet alleen bij ruinen is er zo’n ‘vergeten plekje’. Bij merries is het goed om regelmatig de uier te inspecteren, vooral bij niet zogende merries. De uier is opgetrokken en er ontstaan vaak plekken waar allerlei vuil en huidvet ophoopt en waar de merrie zelf niet goed bij kan komen. Ook dit kan vreselijk veel jeuk opleveren. Het is een werkje van niks om dit plekje tijdens een poetsbeurt even mee te nemen, maar ook hier geldt weer: in de meeste paardenboeken of in de poets-les die je hebt gekregen wordt hier niets over gezegd. Over het algemeen worden uiers alleen geïnspecteerd rondom de dracht en zogen van een veulen. Ook belangrijk, maar vergeet het daarbuiten dus ook niet om te doen.

Nog een niet seksegebonden tip: de binnenkant van de oren van je paard zijn in het kader van opeenhopingen van vet en vuil ook een plek om in de gaten te houden. Je kan veel paarden echt een plezier doen door de binnenkant van het (uitwendige!) oor eens lekker te poetsen met een rosborstel.

Kijk ook eens in het oor. Soms kan er iets raars in terechtkomen, bijvoorbeeld een aar van een gras- of strohalm, wat zich niet zo makkelijk weer naar buiten laat werken. Vaak zie je dan dat het paard met zijn hoofd gaat schudden of juist zijn hoofd extreem stil houdt.
Ruik eens in het oor, zodat je weet of het nog fris ruikt. Ook een paard kan overmatig veel oorsmeer produceren, een oorontsteking krijgen of oormijt. Denk hierbij wel aan je eigen veiligheid en zorg dat je geen beuk van het hoofd van je paard kunt krijgen! Hoe lief je paard ook is, maar uit reflex kan hij opeens venijnig met zijn hoofd schudden.