Wat is moraal?

18/8/2020

Geschreven door: Anita Rozendaal-Baaij

"Maar dat hoort er een beetje bij toch?" Mijn man zei dat letterlijk en ik was in shock. Want een paard dat enkel angst uitstraalt wanneer er voor het eerst iemand op gaat zitten, leek hem vrij normaal.

Het verhaal begint bij ons op stal, de paarden stonden rustig op stal en ik was mijn verzorgpaard aan het poetsen. Van het een op het andere moment staat er een opgezadeld paard voor mijn neus.

Even voor de beeldvorming: wij hebben twee rijen met boxen en in het midden een gangpad van ongeveer twee meter breed.

Het opgezadelde paard ken ik, het is een 3 jarig vosje met een goede bloedlijn en wordt op dit moment beleerd. Die dag was er iemand langsgekomen om het paard kennis te laten maken met het fenomeen ‘ruiter’. Omdat het paard moeilijk is, hebben ze ervoor gekozen om op het gangpad er voor het eerst iemand erop te zetten. De vos begon te draaien, steigeren en vooruit rennen, totdat hij tegen een muur of staldeur op botste. Pas toen het paard klem stond in de hoek van schuur lukte het de ‘expert’ om erop te gaan zitten. En het paard? Die straalde alleen maar angst uit.
Mijn hart brak.

1. Ik ga er altijd vanuit dat het anders kan dan ik gewend was:
Mocht ik nog niets van de paardenwereld gezien hebben, dan had ik waarschijnlijk gedacht: ‘jeetje, wat dapper van die man. Wat knap dat het gelukt is om met dit moeilijke paard zo snel iemand erop te krijgen’. In de (spring)sport schijnt bovenstaande situatie vrij vaak voor te komen. Het is een snelle manier om paarden zadelmak te krijgen. Het is niet heel vreemd dat men het als ‘normaal’ beschouwt.
Gelukkig heb ik ook gezien hoe het anders kan en weet ik dat er vele andere methodes zijn. Van alle methodes valt iets te zeggen natuurlijk, maar het beleren van een paard is een proces, wat je slechts één keer kunt doen. Naar mijn mening is het vosje in deze situatie niet genoeg voorbereid.

2. Paarden zijn niet van suiker, maar ze zijn wel slim:
Het werkt wel hoor, want binnen no-time is het vosje bereden. En doet vooralsnog braaf wat er gevraagd wordt. Maar of het vosje niet bang geworden is om gestraft te worden betwijfel ik.

Evan vanuit ons vosje gezien:

Hij begrijpt niet wat de bedoeling is.
Waarom staan mensen in zijn mond te trekken.
Hij vertrouwt op zijn instinct (vluchten) maar komt niet verder dan tegen staldeuren opbotsen.
Waarom er in vredesnaam iemand aan zijn lichaam hangt en er notabene bovenop gaat zitten.
Heeft in een korte tijd heel veel nieuwe indrukken gekregen, vele waren niet heel positief.

Paarden kunnen situaties inschatten, anders was het diersoort snel uitgestorven. Paarden toetsen continue of een situatie veilig is of niet. Een paard kan ook leren, hij herkent patronen door herhaling (denk maar aan dat ene pad waar hij altijd mag galopperen) en gaat vooruit denken om in te schatten wat hem te wachten staat. Ze zeggen wel eens dat een goede voorbereiding het halve werk is, maar dat klopt wel.

3. Dwang is nooit de oplossing:
Let op: consequent zijn is heel belangrijk, ik zeg niet dat je nooit duidelijk mag zijn. Maar vergelijk onderstaande twee situaties eens:

Je paard loopt niet door tijdens het rijden en je geeft hem een flinke mep om even duidelijk te maken dat hij moet doorlopen. Continue kleine hulpen geven is immers ook niet vriendelijk.
Je maakt het langzaam lopen voor het paard moeilijk door een continue lichte druk te geven in 3 fases. Het paard kan voorspellen wat er gaat komen en kan daarop anticiperen. Als hij doorloopt beloon je gelijk door de druk weg te halen. Let wel: hij moet er echt voor gaan, geen half werk.

Welke van de twee opties zal het paard leren voortaan voorwaarts te zijn op jouw hulpen?

Een paard dat ergens bang, schrikachtig of paniekerig om is, heeft gelijk. Voor het paard is zijn wereld op dat moment onveilig. Het is onze verantwoordelijkheid duidelijk te maken dat het paard niet doodgaat. Grote kans dat het paard met zijn ‘moeilijke’ gedrag toetst of jij capabel genoeg bent om hem te helpen. Dat is een stukje leiderschap dat hij zoekt. Immers vertrouwt een kudde op de alfamerrie en elkaar, niet alleen op zijn instinct.

Daarbij, een paard dat in paniek is kun je niets leren. Hij is op dat moment alleen maar bezig met overleven. Dat regelt zijn oer-brein voor hem, hij reageert op zijn instinct. Terwijl een ontspannen paard (rationeel) kan nadenken. Pas wanneer een paard in staat is om na te denken, kun je hem iets leren.

Het is dus de kunst vanuit ontspanning het paard te leren omgaan met de nieuwe situatie. Natuurlijk mag een paard bokken, tegenstribbelen en in de lucht vliegen bij het beleren. Dat is juist wat je wilt, want dat is jou kans om hem verder te helpen. Dat hoort er wel een beetje bij. Geef het paard het idee dat hij honderdduizend keer dezelfde fout mag maken.

Een paard dat fouten mag maken is een paard dat probeert te leren. Een paard dat geen fouten (meer) durft te maken is een machine.